Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության և «Կենտրոնական բանկի մասին» օրենքի համաձայն, Կենտրոնական բանկի (այսուհետ՝ ԿԲ) հիմնական նպատակներն են Հայաստանում գների և ֆինանսական կայունության ապահովումը։
ԿԲ-ի առաքելությունն այս նպատակների իրագործման միջոցով ուղղված է հանրային բարեկեցության բարելավմանը։
Գների կայունությունը ԿԲ-ի համար առաջնահերթ է, քանի որ այն նպաստում է տնտեսության արդյունավետությանը, տնտեսվարողների որոշումների կայացման հստակությանը և սոցիալական բարեկեցության բարձրացմանը։ Գների կայունությունը պահպանելու համար ԿԲ-ն իրականացնում է դրամավարկային քաղաքականություն՝ ուղղված ցածր և կայուն գնաճի ապահովմանը։ Սա ապահովում է կանխատեսելի տնտեսական միջավայր, խթանում է ներդրումները և ամրապնդում է հասարակության վստահությունը։
Գնաճի նպատակադրումը և ԿԲ-ի ռազմավարական մոտեցումները
Կենտրոնական բանկը իր ռազմավարական նպատակների իրագործման համար ընտրում է դրամավարկային այնպիսի մոտեցումներ, որոնք հնարավորություն են տալիս ապահովել ցածր և կայուն գնաճ։ ԿԲ-ն սահմանել է գնաճի միջնաժամկետ թիրախ՝ որը համադրելի է գների կայունության նպատակին։ Գների կայունությունը ապահովելու համար անհրաժեշտ է ոչ միայն թիրախային ցուցանիշի սահմանում, այլև երկարաժամկետ, ապագային միտված քաղաքականություն և արդյունավետ գործիքակազմ, որ ապահովում են վստահելի հաղորդակցություն և հաշվետվողականություն։
Գների կայունության խարսխումը տնտեսական որոշումների կայացման, պայմանագրերի կնքման և գնաճային սպասումների ձևավորման գործընթացում կարևոր դեր ունի։ ԿԲ-ի կողմից սահմանված թիրախային ցուցանիշը պետք է արտացոլի տնտեսության առանձնահատկությունները և համադրելի լինի միջազգային ստանդարտների հետ։ Ժամանակի ընթացքում, անհրաժեշտության դեպքում, ԿԲ-ն կարող է վերանայել գնաճի նպատակային ցուցանիշը՝ հաշվի առնելով տնտեսության կառուցվածքային փոփոխությունները։
Գնաճի թիրախի սահմանումը և տնտեսության բնութագրերը
Գների կայունության նպատակին համահունչ գնաճի միջնաժամկետ թիրախի օպտիմալ մակարդակը ըստ միջազգային փորձի համարվում է զրոյական գնաճը։ Սակայն, ԿԲ-ն սահմանել է ցածր, դրական թիրախ՝ հաշվի առնելով անվանական տոկոսադրույքի զրոյական ստորին սահմանի և արտադրության գործոնների գների անկայունության գործոնները։ 2005 թվականին ԿԲ-ն սահմանեց գնաճի նպատակային ցուցանիշ՝ 3% մակարդակ, որը հետագայում վերանայվեց՝ միջնաժամկետի համար սահմանելով 4%±1.5 տոկոսային կետ տատանումներ։
ԿԲ-ի դրամավարկային քաղաքականության պատմությունը և նոր մոտեցումները
2006 թվականից ի վեր ԿԲ-ն հետևողականորեն ապահովել է գնաճի նպատակադրման ռազմավարությունը, որին հավատարիմ մնալով, միջին 12-ամսյա գնաճը կազմել է շուրջ 4%։ Սակայն, չնայած այս ցուցանիշի հաջող պահպանմանը, հասարակության մոտ գների կայունության ընկալումը դեռևս չեզոքացված չէ, և տնտեսական ցնցումների դեպքում առաջանում են գնաճային սպասումների խարսխման հետ կապված խնդիրներ։
2024 թվականին ԿԲ-ն ներդրել է նոր, ռիսկերի և անորոշությունների խելամիտ կառավարման ռազմավարություն։ ԿԲ-ն այժմ կարող է դիմակայել տնտեսական միջավայրի անորոշություններին՝ ապահովելով ավելի կանխատեսելի տնտեսական պայմաններ։
Տնտեսության վերջին զարգացումները և միջազգային դիրքը
Հայաստանի տնտեսությունը, անկախության ձեռքբերումից ի վեր, զգալիորեն բարելավվել է՝ դառնալով ավելի ամուր, բազմազան և միջազգայնորեն փոխկապակցված։ Տնտեսական աճի և զարգացման ընթացքում, ֆինանսական համակարգը կայուն զարգացել է՝ դառնալով բազմազան և գործիքակազմի ընդլայնված տեսականուցվածքով։ ԿԲ-ի կողմից իրականացված բարեփոխումները, ինչպես նաև միջազգային փորձագետների կողմից արժանացած վստահությունը, նպաստել են Հայաստանում արժևորել նոր, ավելի ցածր գնաճի նպատակի սահմանմանը։
ՀՀ Կենտրոնական բանկի հիմնական նպատակն է ապահովել երկարաժամկետ, կայուն տնտեսական աճը՝ հիմնվելով գների կայունության և վստահելի դրամավարկային քաղաքականության վրա։ Նոր ռազմավարական մոտեցումները, ռիսկերի կառավարման հստակ մեխանիզմները և ապագային միտված քաղաքականությունը հնարավորություն են տալիս պահպանել տնտեսական կայունությունը՝ ապահովելով երկարաժամկետ բարեկեցության բարձրացում։
Ամբողջական հետազոտությանը ծանոթանալու համար՝ այստեղ:
