Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի տեղակալ Արաքսիա Սվաջյանը շահագրգիռ կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ քննարկել է հանրակրթության, նախադպրոցական և միջին մասնագիտական կրթության ոլորտների 2026-2028 թթ. միջնաժամկետ ծախսային ծրագրերի հայտի նախագիծը։ Հանդիպմանը ներկա են եղել ոլորտային ստորաբաժանումների և կառույցների ներկայացուցիչներ։

Մեծ ծավալի ծրագրեր՝ կրթության հասանելիության ապահովման նպատակով

Նախարարի տեղակալը ներկայացրել է միջնաժամկետ ծախսային ծրագրերի հիմնական ուղղությունները, որոնք կապակցված են կրթության ռազմավարությանը՝ ՀՀ կառավարության 2021-2026 թթ. ծրագրով։ Առաջին հերթին ուշադրության կենտրոնում են կրթության մատչելիության ապահովմանն ուղղված ծրագրերը։

Առանձնահատուկ տեղ է հատկացված ենթակառուցվածքների բարելավմանը։ Նախատեսվում է 500 մանկապարտեզի հիմնանորոգում, վերակառուցում և կառուցում՝ նոր գույքով համալրման ներառմամբ։ Արդեն իսկ 2026 թվականին նախատեսվում է ապահովել 3-5 տարեկան երեխաների 85 տոկոսի ներգրավում նախադպրոցական համակարգում։

Դպրոցական համակարգի բարեփոխումներ

Հանրակրթական դպրոցներում ևս շարունակվում է ենթակառուցվածքների բարելավման գործընթացը։ 300 դպրոցների նորոգման և կառուցման պետական ծրագրի շրջանակներում նախատեսվում է ապահովել բնագիտամաթեմատիկական և ճարտարագիտական (ԲՏՃՄ) լաբորատորիաներ։ Մինչև 2026 թվականի ավարտը բոլոր դպրոցները կունենան ԲՏՃՄ լաբորատորիաներ, ինչը նպաստելու է գիտատեխնիկական կրթության զարգացմանը։

Կրթության կառավարման և որակի բարելավման նոր մոտեցումներ

Կրթության որակի բարելավման նպատակով արդեն ներդրվել է հանրակրթության պետական նոր չափորոշիչը՝ 12 դասարաններից 7-ում։ Հաջորդ ուսումնական տարում այս ցուցանիշը կընդլայնվի՝ ներառելով ևս 4 դասարան։ Նոր չափորոշիչների ներդրումը նպատակ ունի խթանել կրթության արդյունավետությունն ու արդիականությունը։

Մասնագիտական կարողությունների զարգացման ուղղություններ

Մասնագիտական կրթության ոլորտում շարունակվում է կարողությունների զարգացման գործընթացը։ Առավել ուշադրություն է դարձվում կամավոր ատեստավորման գործընթացին, որը զգալի ակտիվություն է գրանցել։ Նախորդ տարվա տվյալներով՝ մասնակիցների 56 տոկոսը կամավոր ատեստավորման մասնակցել է առաջին անգամ, ինչը վկայում է համակարգի վստահելիության բարձրացման մասին։

ՄԿՈՒ ոլորտում ևս կատարվում են մասնագիտական զարգացման ծրագրեր՝ ընդգրկելով ոսկերչություն, գյուղատնտեսություն, ՏՏ և խոհարարություն։ Վերապատրաստումից հետո 85 տոկոս մասնակիցները հաղթահարել են ատեստավորման շեմը՝ ստանալով հավելավճարների իրավունք։

Արտադպրոցական կրթության զարգացում

Արտադպրոցական կրթության ոլորտում ևս թիրախավորված է 25 տոկոս երեխաների ներգրավվածությունը՝ շեշտադրված լինելով ֆորմալ կրթության հետ կապը։ Այս համակարգում մասնագետների կարողությունների զարգացմանն ուղղված աշխատանքներ ևս իրականացվում են՝ խրախուսելով կամավոր ատեստավորումը։

Ուսուցիչների խրախուսման մեխանիզմներ

Ուսուցիչների խրախուսման համար նախատեսված է տարակարգի տրամադրումը։ Ներկայումս 4-րդ կարգի տարակարգ ստացած ուսուցիչների թիվն անցել է 50-ը՝ ստանալով 50 տոկոս հավելավճար։ ՄԿՈՒ ոլորտում խրախուսման նոր մեխանիզմներ են մշակվում՝ ընդլայնելով մասնագիտական զարգացման հնարավորությունները։

Արտադպրոցական կրթության ներառական ծրագրեր

Հանդիպման ընթացքում քննարկվել են նաև ներառականության ապահովման, կամավոր ատեստավորման գործընթացի, ինչպես նաև Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված ուսանողների վարձավճարների փոխհատուցման հարցերը։

ՀՀ կրթության համակարգում իրականացվող բարեփոխումներն ուղղված են կրթության հասանելիության, որակի և կառավարման բարձրացմանը։ 300 դպրոցների և 500 մանկապարտեզի ծրագրերը կարևոր քայլ են կրթական ենթակառուցվածքների արդիականացման ճանապարհին։ Մասնագիտական կարողությունների զարգացման ուղղությամբ իրականացվող ծրագրերը հնարավորություն են ընձեռում ուսուցիչներին և մանկավարժներին բարձրացնել իրենց մասնագիտական հմտությունները։

Բաժանորդագրվեք մեր Տելեգրամյան ալիքին՝ բիզնես ոլորտի ամենաթարմ և կարևոր նորություններին առաջինը ծանոթանալու համար:  

Bloomberg-ի տվյալներով՝ Իլոն Մասկի կարողությունը նոյեմբերից ի վեր առաջին անգամ նվազել է 300 միլիարդ դոլարից: Պատճառներից մեկը Tesla-ի բաժնետոմսերի շարունակական անկումն է, ինչպես նաև ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի մաքսատուրքերի ազդեցությունը Մասկի մերձավոր շրջապատի վրա:

Մասկի կարողության նվազման մանրամասներ

Երկուշաբթի Մասկը կորցրել է 4,4 միլիարդ դոլար՝ Tesla-ի բաժնետոմսերի անկման հետևանքով, որի արդյունքում նրա կարողությունը նվազել է մինչև 297,8 միլիարդ դոլար: Այս անկումը հաջորդել է նախորդ շաբաթվա հինգշաբթի և ուրբաթ օրերին գրանցված 31 միլիարդի կորուստին: Ըստ Bloomberg Billionaires Index-ի՝ Մասկը արդեն կորցրել է 134,7 միլիարդ դոլար՝ 2025 թվականից ի վեր:

Tesla-ի բաժնետոմսերի անկման պատճառները

Tesla-ի բաժնետոմսերի անկման հիմնական պատճառներից մեկն ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի մաքսատուրքերի ազդեցությունն է: Թրամփի ընտրվելուց հետո Tesla-ի բաժնետոմսերը կտրուկ աճել էին, ինչը Մասկի կարողությունը հասցրել էր ռեկորդային բարձունքների: Սակայն ժամանակի ընթացքում Մասկի քաղաքական դիրքորոշումն ու որպես խորհրդական հանդես գալը փոխեցին Tesla-ի հանդեպ վերաբերմունքը:

Մասկի գործունեության ազդեցությունը բրենդի վրա

Bloomberg-ը նշում է, որ Մասկի բևեռացնող պահվածքը և սոցիալական մեդիայի ակտիվությունը կարող են օտարել պոտենցիալ գնորդներին, ինչպես նաև ստիպել Tesla-ի սեփականատերերին հեռանալ ընկերության քաղաքականությունից և աղտոտված ապրանքանիշից:

Քիմբալ Մասկը քննադատել է Թրամփի մաքսային քաղաքականությունը

Tesla-ի տնօրենների խորհրդի անդամ Քիմբալ Մասկը քննադատել է ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփին՝ նշելով, որ նրա մաքսային քաղաքականությունը սպառողներին մշտական հարկ է սահմանում: Նա ընդգծել է, որ նույնիսկ աշխատատեղերի ավելացման դեպքում գները բարձր կմնան, քանի որ ԱՄՆ-ն չի կարող ամեն ինչ արտադրել:

Մասկը նշել է, որ սպառման հարկը կհանգեցնի նվազած սպառման և աշխատատեղերի կրճատման: NBC-ն հաղորդում է, որ Քիմբալ Մասկը դեմոկրատ է՝ ի տարբերություն իր եղբոր Իլոն Մասկի, ով աջակցում է Թրամփին:

Բաժանորդագրվեք մեր Տելեգրամյան ալիքին՝ բիզնես ոլորտի ամենաթարմ և կարևոր նորություններին առաջինը ծանոթանալու համար:  

Նավթի գներն աճել են

Աշխարհի խոշորագույն հումքային բորսաներում ապրիլի 7-ին կայացած առևտրային շրջանների արդյունքում սահմանվել են նավթի հետևյալ գները.

Նյու-Յորքի NYMEХ (New York Merchantile Exchange) բորսայում նավթի WTI (Light Sweet) տեսակի գինն աճել է 3.29%-ով և կազմել 61.53 դոլար, իսկ Լոնդոնի IСE (InterContinental Exchange Futures) բորսայում նավթի Brent տեսակի գինն աճել է 3.11%-ով և կազմել 65.05 դոլար:

Չափման միավորը` 1 բարել (158.98 լիտր):

NYMEX. Թանկարժեք մետաղների գներ

Նյու-Յորքի NYMEX բորսայում ապրիլի 7-ին կայացած առևտրային շրջանի արդյունքում սահմանվել են թանկարժեք մետաղների հետևյալ գները.

Ոսկու ֆյուչերսների գինը նվազել է 1.16%-ով և կազմել 3008.70 դոլար, արծաթի ֆյուչերսների գինն աճել է 0.81%-ով և կազմել 30.04 դոլար, իսկ պլատինի ֆյուչերսների գինն աճել է 0.47%-ով և կազմել 917.40 դոլար:

Չափման միավորը` 1 տրոյական ունցիա (31.1 գրամ):

LME. Գունավոր մետաղների գներ

Լոնդոնի մետաղների բորսայում (LME) ապրիլի 7-ին կայացած առևտրային շրջանի արդյունքում գունավոր մետաղների առաջիկա երեք ամիսների ֆյուչերսների համար սահմանվել են հետևյալ գները.

Ալյումինի գինը նվազել է 0.34%-ով և կազմել 2370.50 դոլար, պղնձի գինը նվազել է 0.55%-ով և կազմել 8732.00 դոլար, կապարի գինը նվազել է 1.89%-ով և կազմել 1870.00 դոլար, նիկելի գինը նվազել է 2.67%-ով և կազմել 14364.00 դոլար, անագի գինը նվազել է 4.10%-ով և կազմել 33929.00 դոլար, ցինկի գինը նվազել է 1.60%-ով և կազմել 2614.50 դոլար, մոլիբդենի գինը չի փոխվել և կրկին կազմել է 44114.45 դոլար, կոբալտի գինը չի փոխվել և կրկին կազմել է 33700.00 դոլար:

Չափման միավորը` 1 տոննա:

Ամերիկյան ինդեքսներ

ԱՄՆ ֆոնդային բորսաներում ապրիլի 7-ին կայացած առևտրային շրջանների արդյունքները հետևյալն են.

Արդյունաբերական Dow Jones ինդեքսը նվազել է 0.91%-ով և կազմել 37965.60 կետ, լայն սպառման շուկաների S&P 500 ինդեքսը նվազել է 0.23%-ով և կազմել 5062.25 կետ, իսկ բարձր տեխնոլոգիաների Nasdaq ինդեքսն աճել է 0.10%-ով և կազմել 15603.26 կետ:

Եվրոպական ինդեքսներ

Եվրոպական ֆոնդային բորսաներում ապրիլի 7-ին կայացած առևտրային շրջանների արդյունքները հետևյալն են.

Գերմանական DAX ինդեքսը նվազել է 4.13%-ով և կազմել 19789.62 կետ, ֆրանսիական CAC 40 ինդեքսը նվազել է 4.78%-ով և կազմել 6927.12 կետ, բրիտանական FTSE ինդեքսը նվազել է 4.38%-ով և կազմել 7702.08 կետ:

Աղբյուր՝ B24

Բաժանորդագրվեք մեր Տելեգրամյան ալիքին՝ բիզնես ոլորտի ամենաթարմ և կարևոր նորություններին առաջինը ծանոթանալու համար:  

Արցախցիների արտագաղթը 2025-ին

2025-ի մարտի 1-ի դրությամբ Հայաստանից մեկնել է 26,899 բռնի տեղահանված արցախցի, որոնցից 15,642-ը վերադարձել են: Այսպիսով, 2023-ի սեպտեմբերյան բռնի տեղահանությունից հետո մինչև այս տարվա մարտի 1-ը Հայաստանից հեռացել և դեռ չի վերադարձել 11,257 արցախցի: Տվյալները տրամադրել է Հայաստանի ազգային անվտանգության ծառայությունը (ԱԱԾ):

Վերադարձող արցախցիների թվի աճ

Չնայած հեռացողների թվի ավելացմանը, վերջին ամիսներին գրանցվել է դրական միտում՝ վերադարձողների թվի աճ: Սա մասնակիորեն կարող է պայմանավորված լինել նոր պայմանավորվածություններով և սոցիալական աջակցության միջոցառումներով:

Աջակցության փոփոխությունները՝ սկսած 2025-ի ապրիլից

Սկսած այս տարվա ապրիլից, բռնի տեղահանված անձանց համար նախատեսված աջակցության չափը կնվազի՝ 50,000 դրամից (40,000+10,000) դառնալով 40,000 դրամ: Այդ օգնությունը կտրվի միայն առանձին խմբերին՝ հաշմանդամություն ունեցող անձանց (1-ին կամ 2-րդ խմբի), 63+ տարեկաններին, կերակրողին կորցրածներին և նպաստ կամ կենսաթոշակ ստացողներին, ինչպես նաև մինչև 18 տարեկան երեխաներին:

Հուլիսից աջակցության նոր չափ

2025-ի հուլիսից մինչև դեկտեմբեր, աջակցությունը կտրամադրվի առանձին խմբերին՝ արդեն 30,000 դրամի չափով: Սպասվում է, որ այս փոփոխությունները կարող են նպաստել արցախցիների արտագաղթի տեմպերի ավելացմանը, քանի որ աջակցության նվազեցումը սոցիալական պաշտպանության մակարդակի նվազում է առաջացնում:

Կառավարության որոշումը և նոր կարգավիճակը

2023-ի հոկտեմբերի 26-ին ՀՀ կառավարությունը որոշում ընդունեց՝ արցախցիներին ժամանակավոր պաշտպանության տակ վերցնելու վերաբերյալ՝ նրանց օրենքով ճանաչելով փախստական:

Անորոշ թվերը և իրավիճակի գնահատումը

Միգրացիայի և քաղաքացիության ծառայությունը հունվարին հայտնել էր, որ բռնի տեղահանվել է շուրջ 150,000 անձ, սակայն նշել էին, որ հստակ թիվ տալ հնարավոր չէ:

Կացության և աջակցության փոփոխությունները կարող են ազդել արցախցիների որոշումների վրա՝ կապված մնալու կամ հեռանալու հետ: Աջակցության նվազումը կարող է բերել սոցիալական խնդիրների, ինչը հնարավոր է՝ ուժեղացնի արտագաղթի միտումները:

Արցախցիների արտագաղթի խնդիրը շարունակում է մնալ արդիական և պահանջում է համապարփակ մոտեցում՝ սոցիալական աջակցության մեխանիզմների վերանայման և համակողմանի սոցիալական պաշտպանության ապահովման միջոցով:

Բաժանորդագրվեք մեր Տելեգրամյան ալիքին՝ բիզնես ոլորտի ամենաթարմ և կարևոր նորություններին առաջինը ծանոթանալու համար: 

Ինչ է տեղի ունեցել այսօր բիզնես աշխարհում՝ դիտեք բոլոր կարևոր, օգտակար և հետաքրքիր նորությունները՝ թարմ մանրամասներով Armenian Business News-ի եթերում, տեսանյութերում և www.abnews.am կայքում

Ինչ է կատարվել այսօր Հայաստանում և արտերկրում՝ դիտեք բոլոր կարեւոր, օգտակար եւ հետաքրքիր լուրերը` նոր մանրամասներով Armenian Business News-ի եթերում, տեսանյութերում եւ www.abnews.am կայքում

Չինաստանի իշխանությունները որոշել են լրացուցիչ 34%-ի չափով մաքսատուրքեր սահմանել Միացյալ Նահանգներից ներմուծվող ապրանքների համար: Այս քայլը հայտարարվել է ուրբաթ օրը՝ The Global Times-ի հաղորդմամբ՝ հղում անելով Չինաստանի առևտրի նախարարությանը:

Պատասխան տուրքեր՝ որպես հակազդեցություն

Գերատեսչությունը նշել է, որ այս լրացուցիչ տուրքերը հանդիսանում են «պատասխան միջոցառումներ» Վաշինգտոնի կողմից ավելի վաղ հայտարարված մաքսատուրքերի նկատմամբ: Մաքսատուրքերի ուժի մեջ մտնելը նախատեսված է ապրիլի 10-ից, ինչը նշանակում է, որ առևտրային հարաբերությունները երկու երկրների միջև կարող են զգալի փոփոխությունների ենթարկվել:

Արտահանման հսկողություն հազվագյուտ մետաղների վրա

Չինաստանի առևտրի նախարարությունը նաև հայտարարեց, որ կկիրառի արտահանման հսկողություն յոթ տեսակի հազվագյուտ հողային մետաղների վրա, որոնք կարևոր դեր են խաղում բարձր տեխնոլոգիական արտադրանքի ստեղծման մեջ, մասնավորապես՝ համակարգչային չիպերի: Հատկապես խոսքը գադոլինիումի և իտրիումի մասին է:

Այս մետաղների սահմանափակումները կարող են բացասաբար ազդել ամերիկյան տեխնոլոգիական արդյունաբերության վրա, որտեղ բարձր տեխնոլոգիաները կախված են հազվագյուտ մետաղներից:

Պատասխան գործողություններ ԱՄՆ-ի կողմից

ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է ԱՄՆ արտաքին առևտրային գործընկերների նկատմամբ «փոխադարձ» տուրքեր սահմանելու մասին: Ընդհանուր ցուցակում ընդգրկված է 185 երկիր, և մաքսատուրքերի նվազագույն բազային մակարդակը կկազմի 10%: Սակայն մաքսատուրքերը որոշվում են անհատապես՝ կախված տվյալ երկրի հետ առևտրային դեֆիցիտից:

Օրինակ՝ Չինաստանի համար սահմանված մաքսատուրքը կկազմի 34%, ԵՄ-ի համար՝ 20%, իսկ Ճապոնիայի համար՝ 24%:

Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության հայց

Միևնույն ժամանակ, Պեկինը հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ի մաքսատուրքերի պատճառով հայց է ներկայացրել Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) վեճերի կարգավորման մեխանիզմի շրջանակներում:

Հնարավոր հետևանքներ

Առևտրային լարվածությունը կարող է վնասել ինչպես Չինաստանի, այնպես էլ ԱՄՆ-ի տնտեսություններին՝ նվազեցնելով առևտրի ծավալները և բարձրացնելով ապրանքների արժեքը: Բացի այդ, տեխնոլոգիական ոլորտի սահմանափակումները կարող են դանդաղեցնել նորարարության զարգացումը և տեխնոլոգիական առաջընթացը:

Համաշխարհային առևտրի փորձագետները կանխատեսում են, որ երկու գերտերությունների միջև առևտրային հակամարտությունը կարող է շարունակվել՝ ավելացնելով գլոբալ տնտեսական անորոշությունները:

Բաժանորդագրվեք մեր Տելեգրամյան ալիքին՝ բիզնես ոլորտի ամենաթարմ և կարևոր նորություններին առաջինը ծանոթանալու համար:  

Բիթքոյինի գինը, որը վերջին շրջանում արձանագրել էր կայուն աճ, նոյեմբերի 7-ից հետո առաջին անգամ իջել է 75 հազար դոլարից: Տվյալները հրապարակել է Binance հարթակը։ Ըստ այդ տվյալների՝ բիթքոինը անկել է 10,01 տոկոսով և հասել 74,713 հազար դոլարի մակարդակին (-10,06 տոկոս):

Ինչ է տեղի ունեցել

Բիթքոյինի արժեքի անկման հիմնական պատճառը հունվարի 19-ին տեղի ունեցած իրադարձությունն է։ Այդ օրը բիթքոյինի արժեքն իջել էր 100 հազար դոլարից՝ ԱՄՆ նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփի կնոջ՝ Մելանյա Թրամփի կողմից սեփական մեմքոինի գործարկման ֆոնին։ Մեմքոյիները կրիպտոարժույթներ են, որոնք ստեղծվում են որպես սոցիալական փորձ կամ մշակութային միջոց։

Թրամփի ազդեցությունը կրիպտոշուկայում

Հատկանշական է, որ մինչ Մելանյա Թրամփի նախաձեռնությունը, Դոնալդ Թրամփը նույնպես թողարկել էր իր սեփական մեմքոինը։ Թրամփի նախաձեռնությամբ թողարկված մեմքոյինը արագ աճ արձանագրեց, և առևտրի 24 ժամվա ընթացքում դրա կապիտալիզացիան ավելացավ ինը անգամ՝ հասնելով 15 մլրդ դոլարի։

Բիթքոյինի արժեքը ռեկորդներ էր սահմանել անցած տարեվերջին, երբ Թրամփը հաղթեց նախագահական ընտրություններում։ Քաղաքական գործիչն ակտիվորեն հանդես է գալիս կրիպտոինդուստրիայի զարգացման օգտին, ինչը նշանակալի ազդեցություն է թողնում շուկայական շարժումների վրա։

Գնային տատանումների պատճառները

Կրիպտոարժույթների շուկայում հաճախ են արձանագրվում նմանատիպ կտրուկ փոփոխություններ։ Այս դեպքում հիմնական ազդակներից մեկը Մելանյա Թրամփի նախաձեռնությունն էր, որը նպաստեց ներդրողների շրջանում որոշակի անկայունության և շահարկումների։

Ներկայիս անկումը ցույց է տալիս, որ կրիպտոշուկան շարունակում է մնալ զգայուն քաղաքական և սոցիալական իրադարձությունների հանդեպ։ Կարճաժամկետ հեռանկարում բիթքոինի գինը կարող է վերականգնվել, եթե շուկայի վստահությունն աճի։ Սակայն երկարաժամկետ կայունությունը կախված կլինի ինչպես քաղաքական, այնպես էլ տեխնոլոգիական և տնտեսական գործոններից։

Բիթքոինի նման անկումները նախկինում նույնպես արձանագրվել են, սակայն դրանց հետևանքով շուկան հաճախ վերականգնվել է ավելի ուժեղ ցուցանիշներով։ Ներդրողները պետք է հետևեն կրիպտոինդուստրիայի զարգացումներին և գնահատեն շուկայական ազդակները՝ հետագա որոշումներ կայացնելու համար։

Բաժանորդագրվեք մեր Տելեգրամյան ալիքին՝ բիզնես ոլորտի ամենաթարմ և կարևոր նորություններին առաջինը ծանոթանալու համար: