Համաշխարհային պարտքի աճը 2024-ին. գլխավոր պատճառները և հնարավոր հետևանքները
2024 թվականին համաշխարհային պարտքը հասել է ռեկորդային 318 տրիլիոն ԱՄՆ դոլարի՝ ավելանալով մոտ 7 տրիլիոն դոլարով։ Այս տվյալները ներկայացրել է Միջազգային ֆինանսների ինստիտուտը (IIF), նշելով, որ պարտքի ընդհանուր չափը՝ համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) համեմատ, նույնպես աճել է՝ առաջին անգամ վերջին չորս տարվա ընթացքում։
Ինչու է պարտքը աճել
Տնտեսական աճի դանդաղում – Համաշխարհային տնտեսությունն ավելի ցածր տեմպերով է աճում, ինչը սահմանափակում է երկրների և ընկերությունների եկամուտները՝ ստիպելով ավելի շատ փոխառություններ վերցնել։
Կենտրոնական բանկերի տոկոսադրույքները – Չնայած որոշ երկրների կենտրոնական բանկերը սկսել են մեղմել բարձր տոկոսադրույքները, փոխառությունների ծախսերը դեռևս մնում են զգալի, ինչը բարձրացնում է ընդհանուր պարտքային բեռը։
Բյուջետային դեֆիցիտ և պետական ծախսեր – Մի շարք խոշոր տնտեսություններ, այդ թվում՝ ԱՄՆ, Ֆրանսիան, Չինաստանը, Հնդկաստանը և Բրազիլիան, շարունակում են բարձրացնել պետական ծախսերը՝ չնայած տնտեսական անկայունությանը։
Արդյունքներն ու հնարավոր հետևանքները
Ֆինանսական շուկաների անկայունություն – Բարձր պարտքը կարող է հանգեցնել շուկաների տատանումների, հատկապես եթե տնտեսությունները դժվարությամբ վճարեն իրենց պարտքերը։
Տոկոսադրույքների ճնշում – Եթե պարտքը շարունակի աճել, կենտրոնական բանկերը կարող են ստիպված լինել պահպանել բարձր տոկոսադրույքները՝ գնաճի վերահսկման նպատակով։
Կարգավորիչ միջոցառումներ – Որոշ երկրներ կարող են ստիպված լինել խստացնել հարկային քաղաքականությունը կամ կրճատել պետական ծախսերը՝ պարտքային բեռը կառավարելու համար։
***
Համաշխարհային պարտքի շարունակական աճը կարևոր ազդանշան է ներդրողների, կառավարությունների և միջազգային ֆինանսական հաստատությունների համար։ Եթե տնտեսությունները չկարողանան ապահովել կայուն աճ, հնարավոր են նոր տնտեսական ռիսկեր, որոնք կազդեն թե՛ զարգացած, թե՛ զարգացող շուկաների վրա։
