Օդային տրանսպորտի միջազգային ասոցիացիան (IATA) հրապարակել է 2024 թվականի ամբողջ տարվա և դեկտեմբերի ուղևորների շուկայի տվյալները՝ ցույց տալով ռեկորդային բարձր պահանջարկ: Տվյալները փաստում են, որ ավիացիոն ոլորտը ամբողջությամբ վերականգնվել է համաճարակից հետո և նույնիսկ գերազանցել է մինչհամաճարակային մակարդակները:
Հիմնական ցուցանիշները
2024 թվականին ընդհանուր երթևեկությունը, որը չափվում է եկամտային ուղևորների կիլոմետրերով (RPK), նախորդ տարվա համեմատ աճել է 10,4%-ով, ինչը 3,8%-ով բարձր է 2019-ի մակարդակից: Ընդհանուր հզորությունը, որը չափվում է մատչելի նստատեղերի կիլոմետրերով (ASK), աճել է 8,7%-ով, իսկ ծանրաբեռնվածության գործակիցը (load factor) հասել է 83,5%-ի՝ նոր ռեկորդ սահմանելով ավիացիոն ոլորտի համար:
2024 թվականի դեկտեմբերին աճը շարունակվել է.
- Ընդհանուր պահանջարկը՝ +8,6%
- Ընդհանուր հզորությունը՝ +5,6%
- Միջազգային պահանջարկը՝ +10,6%
- Ներքին պահանջարկը՝ +5,5%
- Դեկտեմբեր ամսվա բեռնվածության գործակիցը՝ 84%, որը ամսվա համար ռեկորդային ցուցանիշ է:
IATA-ի գլխավոր տնօրեն Վիլլի Ուոլշը նշել է, որ այս թվերը վկայում են ավիացիայի կայուն վերականգնման և ուղևորների ճանապարհորդելու մեծ ցանկության մասին: Նա ընդգծել է, որ ավիաընկերությունները հնարավորինս արդյունավետորեն են օգտագործել իրենց հնարավորությունները՝ ապահովելով 83,5% բեռնվածության գործակից՝ ինչը մասամբ պայմանավորված է մատակարարման շղթայի սահմանափակումներով:
Օդային ուղևորների շուկան մանրամասն — 2024 թ
| 2024 (% տարեցտարի) | Համաշխարհային բաժնետոմս 1 | RPK | PLF (%-PT) 2 | PLF (մակարդակ) 3 | |
|---|---|---|---|---|---|
|
Ընդհանուր շուկա
|
100%
|
10.4%
|
+1,3%
|
83.5%
|
|
|
Աֆրիկա
|
2.2%
|
13.2%
|
+2,2%
|
74.9%
|
|
|
Ասիա Խաղաղ օվկիանոս
|
33.5%
|
16.9%
|
+3,2%
|
83.4%
|
|
|
Եվրոպա
|
26.7%
|
8.7%
|
+0,5%
|
84.8%
|
|
|
Լատինական Ամերիկա
|
5.3%
|
7.8%
|
+0,6%
|
83.7%
|
|
|
Մերձավոր Արևելք
|
9.4%
|
9.5%
|
+0,8%
|
80.8%
|
|
|
Հյուսիսային Ամերիկա
|
22.9%
|
4.6%
|
0.0%
|
84.3%
|
Միջազգային ուղևորների շուկաներ
Միջազգային ամբողջ տարվա երթևեկությունը 2024-ին գերազանցել է 2019-ի ցուցանիշը 0,5%-ով, բոլոր տարածաշրջաններում արձանագրված աճով: Միջազգային երթևեկության բեռնվածության գործակիցը հասել է 83,2%-ի՝ ռեկորդային բարձր մակարդակ:
Տարածաշրջանային արդյունքները՝
- Ասիա-Խաղաղօվկիանոսյան – 26% աճ
- Եվրոպա – 9,7% աճ
- Մերձավոր Արևելք – 9,4% աճ
- Հյուսիսային Ամերիկա – 6,8% աճ
- Լատինական Ամերիկա – 14,4% աճ
- Աֆրիկա – 13,2% աճ
Ասիա-Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանը ցույց է տվել ամենաբարձր աճը, սակայն դեռևս 8,7%-ով ցածր է 2019-ի մակարդակից, ինչը նշանակում է, որ վերականգնման լրացուցիչ ներուժ դեռ կա:
Ներքին ուղևորների շուկաներ
| 2024 (% տարեցտարի) | Համաշխարհային բաժնետոմս 1 | RPK | PLF (%-PT) 2 | PLF (LEVEL) 3 | |
|---|---|---|---|---|---|
|
Ներքին
|
38.2%
|
5.7%
|
+2,5%
|
84.0%
|
|
|
Ներքին Ավստրալիա
|
0.8%
|
3.6%
|
+1,1%
|
81.8%
|
|
|
Ներքին Բրազիլիա
|
1.1%
|
4.6%
|
+1,3%
|
81.9%
|
|
|
Ներքին Չինաստանի PR
|
11.3%
|
12.3%
|
+6,8%
|
83.2%
|
|
|
Ներքին Հնդկաստան
|
1.7%
|
6.0%
|
-0,6%
|
86.4%
|
|
|
Ներքին Ճապոնիա
|
1.0%
|
3.2%
|
+2,7%
|
78.0%
|
|
|
Ներքին ԱՄՆ
|
14.4%
|
3.7%
|
0.3%
|
84.1%
|
Ներքին շուկաներում նույնպես արձանագրվել է աճ, ինչը պայմանավորված է հիմնականում Չինաստանի 12,3% բարձր ցուցանիշով:
- Ճապոնիայում պահանջարկն աճել է 3,2%-ով, սակայն հզորությունը փոքր-ինչ կրճատվել է:
- Հնդկաստանում բեռնվածության գործակիցը փոքր-ինչ նվազել է (-0,6 տոկոսային կետ), բայց այն դեռևս 86,4% է՝ ամենաբարձր ցուցանիշը ներքին շուկաներում:
Ավիացիայի ապագայի մարտահրավերները
IATA-ն կանխատեսում է, որ 2025 թվականին ավիացիոն արդյունաբերության աճը կշարունակի, սակայն ավելի չափավոր՝ 8%-ի սահմաններում, ինչը համահունչ է պատմական միջին աճի տեմպերին: Այդուհանդերձ, ոլորտը կանգնած է մի շարք մարտահրավերների առջև:
1. Անվտանգության ապահովում
Վերջերս Վաշինգտոնում տեղի ունեցած ավիավթարը ևս մեկ անգամ հիշեցնում է, որ անվտանգության ապահովումը մնում է առաջնահերթ խնդիր: IATA-ն ընդգծում է, որ ավիացիայի անվտանգությունը միշտ կլինի ոլորտի թիվ մեկ կարևորությունը:
2. Կայունության խնդիրներ և ածխածնի զրոյական արտանետումների նպատակներ
Ավիաընկերությունները լրջորեն հետևում են իրենց պարտավորություններին 2050-ի համար ածխածնի զրոյական արտանետումների հասնելու ուղղությամբ: 2024 թվականին կայուն ավիացիոն վառելիքի (SAF) գնումների ծավալները զգալիորեն աճել են, սակայն ընդհանուր պահանջարկի ընդամենը 0,5%-ն է ապահովվել SAF-ով:
IATA-ն կոչ է անում կառավարություններին՝
- Առաջնահերթություն տալ SAF-ի արտադրությանը
- Աջակցել վերականգնվող էներգիայի զարգացմանը
- Կրճատել հանածո վառելիքի սուբսիդիաները և միջոցներն ուղղել կանաչ էներգիային
***
2024 թվականը դարձել է ավիացիայի համար պատմական տարի՝ ուղևորափոխադրումների ռեկորդային պահանջարկով և միջազգային շուկաների շարունակական վերականգնմամբ: Չնայած մարտահրավերներին, ոլորտը պատրաստ է 2025-ին շարունակել կայուն աճի ուղին՝ ապահովելով անվտանգ, արդյունավետ և ավելի էկոլոգիապես մաքուր ավիացիոն փոխադրումներ:
