2024 թվականի չորրորդ եռամսյակը Հայաստանում նշանավորվել է տնտեսական ակտիվության շարունակական վերելքով՝ մոտենալով երկարաժամկետ կայուն աճի գնահատվող մակարդակին։ Շինարարության, ծառայությունների և առևտրի ճյուղերը դարձել են հիմնական շարժիչ ուժերը։
Սակայն տնտեսական աճը դեռևս զգում է որոշ կարճաժամկետ գործոնների ազդեցությունը՝ պարունակելով անորոշություններ տնտեսական կայունության և ներքին պահանջարկի հետագա միտումների վերաբերյալ։
Այս փուլում 12-ամսյա գնաճը նոյեմբերին կազմել է 1.4%, ինչը դեռևս ցածր է Կենտրոնական բանկի նպատակային ցուցանիշից։ Բնականոն գնաճը նույնպես մնացել է ցածր մակարդակում՝ հոկտեմբերին կազմելով 0.6%։ Այս մասին հայտնում է Հայաստանի Կենտրոնական բանկը (ԿԲ)։
Աշխատաշուկա և արտաքին պահանջարկ
Ծառայությունների ոլորտում արտաքին պահանջարկը շարունակում է ճշգրտվել։ Աշխատաշուկայի պայմանները որոշակիորեն թուլացել են, ինչի հետևանքով նկատվել են աշխատավարձերի ավելի դանդաղ աճ, ինչպես նաև ծառայությունների գնաճի և գնաճային սպասումների նվազման դրսևորումներ։
Համաշխարհային և տարածաշրջանային ռիսկեր
2024 թվականի չորրորդ եռամսյակում պահպանվել են համաշխարհային և Հայաստանի գործընկեր երկրներում տնտեսական աճի դանդաղման ռիսկերը։ Համաշխարհային գնաճը շարունակում է նվազել, սակայն գործընկեր երկրներում կոշտ գներով բնութագրվող ապրանքների և ծառայությունների գները մնում են հարաբերականորեն բարձր։
Միջազգային ապրանքահումքային շուկաներում գների աճի և առաջարկի արժեշղթաների հնարավոր խաթարման ռիսկերը դեռևս պահպանվում են՝ պայմանավորված աշխարհաքաղաքական խնդիրներով և միջազգային առևտրային հարաբերությունների լարվածությամբ։ Այս ֆոնին առաջատար երկրների կենտրոնական բանկերը հավանական է, որ կշարունակեն տոկոսադրույքների աստիճանական թուլացումը, սակայն համեմատաբար խիստ դրամավարկային քաղաքականության պահպանումը դեռ ակտուալ է։
Հարկաբյուջետային քաղաքականություն և տնտեսական հեռանկարներ
Տնտեսական ակտիվության խթանման տեսանկյունից հարկաբյուջետային քաղաքականության ազդեցությունը մնում է կարևոր։ Սակայն պահանջարկի լրացուցիչ խթանման ռիսկերը կարող են ազդել գնաճի և տնտեսական կայունության վրա։
Կենտրոնական բանկը, իր հերթին, նշում է, որ շարունակելու է մշտադիտարկել տնտեսական զարգացման սցենարները։ Խորհուրդը պատրաստ է ձեռնարկել համապատասխան քայլեր՝ միջնաժամկետ հեռանկարում 4% գնաճի նպատակի և գների կայունության ապահովման համար։
Երկարաժամկետ կայունության մարտահրավերներ
Չնայած շինարարության, ծառայությունների և առևտրի ոլորտների բարձր ակտիվությանը, տնտեսական հեռանկարները դեռևս ամբողջությամբ հստակ չեն։ Անորոշությունները կապված են ինչպես ներքին պահանջարկի հետագա միտումների, այնպես էլ արտաքին տնտեսական գործոնների ազդեցության հետ։
Տնտեսական աճի սպասումներ
Մարտին Գալստյանի խոսքով, 2024-ին Հայաստանի տնտեսական աճը ակնկալվում է մոտավորապես 6% կամ փոքր-ինչ ավելի ցածր մակարդակում։ 2025-ի համար ԿԲ-ն նախատեսում է մոտ 5%-ի աճ՝ կախված զարգացումների սցենարներից։
«Ա» սցենարով, որը ենթադրում է ավելի բարձր գնաճային ճնշումներ, տնտեսական աճը կարող է լինել բարձր, իսկ «Բ» սցենարով՝ ցածր։ Նույնիսկ այդ դեպքում 2025-ին սոլիդ աճի հեռանկար է կանխատեսվում:
«Այս կանխատեսումներն արտացոլում են մեր երկրի տնտեսական պոտենցիալի շուրջ հավասարակշռված զարգացումը և արտասահմանյան ներդրումների համար բարենպաստ միջավայր ստեղծելու ձգտումը»,- նշեց Գալստյանը:
Տրանսպորտի գների ազդեցությունը գնաճի վրա
Կենտրոնական բանկի գնահատմամբ, 2025-ի հունվարի 1-ից ուժի մեջ մտնող տրանսպորտի գների բարձրացումը կարող է բերել մինչև 0.5 տոկոս հավելյալ գնաճի։ Սա առավելագույն գնահատականն է, որի ազդեցությունը զգալիորեն կախված կլինի նաև այլ ոլորտներում զարգացումներից։
Գնաճի թիրախի նվազեցումը՝ 3%
ԿԲ-ն որոշել է 2025-ի համար տարեկան գնաճի թիրախը նվազեցնել 4%-ից 3%-ի։ Այս որոշումը, ըստ Գալստյանի, երկարաժամկետ շահերից ելնելով է արվել, որպեսզի բիզնեսի և ներդրողների համար ստեղծվի ավելի կանխատեսելի և կայուն տնտեսական միջավայր։
«Գնաճի թիրախի նվազեցումը օգնում է ձևավորել կայուն զարգացման հիմքեր, ինչը շատ կարևոր է բիզնեսի համար, ինչպես նաև երկրի միջազգային տնտեսական գրավչությունը բարձրացնելու առումով»,- ընդգծեց ԿԲ նախագահը։
