Evocabank-ը՝ Newmag Summer Fest 2025-ի գլխավոր հովանավոր. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Հոլիվուդը դատի է տվել արհեստական ​​ինտելեկտի ընկերությանը՝ առանց լիցենզիայի կերպարներ պատճենելու համար
Իսրայել-Իրան լարվածությունը հասնում է Սյունիք․ ինչ սպասել Հայաստանի տնտեսությունում. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Հայաստանում կկառուցվի 500 միլիոն դոլար արժողությամբ AI գործարան
Երևանի որ վարչական շրջաններում են այսօր բնակարաններն ավելի մատչելի. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Անպտղության մակարդակը Հայաստանում հասել է 18.2%-ի
Հայաստանը 2024 թվականին արտահանել է 7.5 միլիոն լիտր կոնյակի սպիրտ
«Պարզից պարզ». ֆինանսական գրագիտությունն ԱրարատԲանկի հետ. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Ովքեր են աշխարհի ամենաբարձր վարձատրվող գոլֆիստները 2025-ին. Forbes. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
2025թ.-ի հունվար-ապրիլին հեռահաղորդակցության ոլորտում հասույթը կազմել է 54․5 մլրդ դրամ
Սևանա լիճ է բաց թողնվել շուրջ 74 հազար 800 հատ իշխանի մանրաձուկ
Ինչու է Հայաստանում դոլարը բանկերից «հեռանում». մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Tabadul. Ներդրումային հնարավորություններ, որոնք հասանելի են միայն Կոնվերս Բանկի աջակցությամբ. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
ՌԴ բյուջեի դեֆիցիտը հունվար-մայիս ժամանակահատվածում կազմել է 3.393 տրլն ռուբլի կամ ՀՆԱ-ի 1.5%-ը
Հայաստանում մասնագիտական ​​քոլեջների ընդունելության թիվն աճել է 11.4%-ով. ԿԳՄՍՆ
2025թ․-ի հունվար-ապրիլին Հայաստանում հացի արտադրությունը նվազել է 0.5%-ով
2025թ.-ի հունվար-ապրիլին Հայաստանում մսի արտադրությունն աճել է 9.3%-ով
Հայաստանի ֆուտբոլի ազգային թիմը ոչ-ոքի ավարտեց հանդիպումը Չեռնոգորիայի հետ
2025թ․-ի հունվար-ապրիլին Հայաստանում գինու արտադրությունը նվազել է 38,8%-ով
2025թ․-ի հունվար-ապրիլին Հայաստանում ցեմենտի արտադրությունը նվազել է 23․2%-ով

Իրան-Իսրայել լարվածությունը և տնտեսական անկայունությունը. ինչ է սպասվում Հայաստանին

Օգս 6, 2024 17:11
118

Համաշխարհային տնտեսության և շուկաների արտացոլանքը

Մերձավոր Արևելքում ընթացող լարվածությունը, հատկապես Իրանի և Հեզբոլայի գործողությունները Իսրայելի դեմ, կարող են էական ազդեցություն ունենալ համաշխարհային տնտեսության վրա։ Այս իրավիճակը կարող է անդրադառնալ տարբեր ոլորտներում, ներառյալ նավթի գները, ֆոնդային շուկաների անկումները և ներդրումների հոսքերի փոփոխությունները։

Նավթի գների ազդեցություն. Տարածաշրջանի լարվածությունը կարող է բարձրացնել նավթի գները՝ ստեղծելով միջազգային շուկաների մեծ անորոշություն։ Միջազգային էներգետիկ գործակալության (IEA) տվյալներով, նավթի գները կարող են բարձրանալ մինչև $150 մեկ բարելի համար, եթե Իրանը որոշի սահմանափակել մատակարարումները Հորմուզի նեղուցով, որը նավթային առևտրի ամենամեծ երթուղիներից է​ (Brookings)​։ Նախկինում, 1973 թվականի նավթային ճգնաժամի ժամանակ, նավթի գները բարձրացան մինչև 400%՝ առաջացնելով գլոբալ տնտեսական անկում։

Ֆոնդային շուկաների տատանումներ. Իրանի և Իսրայելի միջև լարվածությունը կարող է հանգեցնել ֆոնդային շուկաների անկման։ 2008 թվականի համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի ժամանակ, ֆոնդային շուկաները կորցրին իրենց արժեքի շուրջ 50%-ը, երբ էներգակիրների գների անկանխատեսելիությունը և քաղաքական անորոշությունը հարվածեցին շուկաներին​ (Glenn Beck)​։ Ներկայիս իրավիճակում, Dow Jones ինդեքսը արդեն կորցրել է մոտ 5%, իսկ NASDAQ-ը՝ շուրջ 7%, ինչը մատնանշում է ներդրողների զգուշավորության աճը և ռիսկային ակտիվներից հրաժարվելու միտումը​ (UPI)​։

Ներդրումների հոսքերի փոփոխություն. Լարվածության աճի պայմաններում ներդրողները հաճախ հեռանում են ռիսկային ակտիվներից և տեղափոխվում ավելի անվտանգ ներդրումներ, ինչպիսիք են ոսկին կամ պետական պարտատոմսերը։ 1991 թվականի Պարսկական ծոցի պատերազմի ժամանակ, ոսկու գինը բարձրացավ շուրջ 20%, իսկ պետական պարտատոմսերի գները զգալիորեն աճեցին՝ արձագանքելով ներդրողների միգրացիային դեպի անվտանգ ակտիվներ​ (UPI)​։ Ներկայիս իրավիճակում, ոսկու գինը արդեն բարձրացել է մոտ 10%, և նույնական աճ է նկատվում նաև պետական պարտատոմսերի գների մեջ։

Տարածաշրջանային և գլոբալ տնտեսական ազդեցություն. Մերձավոր Արևելքի լարվածությունը կարող է խաթարել տարածաշրջանային կայունությունը և բացասաբար ազդել տարածաշրջանի տնտեսությունների վրա։ 2011 թվականի Արաբական գարնան ժամանակ, տարածաշրջանի երկրների տնտեսությունները կորցրին իրենց արժեքի մինչև 15%-ը՝ պատճառելով ներդրումների կրճատում և տնտեսական աճի խաթարում​ (Brookings)​​ (The Times of Israel)​։ Ներկայիս լարվածությունը կարող է էլ ավելի խորացնել այսպիսի զարգացումները, եթե այն տարածվի և ընդգրկի ավելի լայն աշխարհագրական տարածքներ։

Հայաստանի համար հնարավոր արդյունքները

Հայաստանի տնտեսությունը նույնպես կարող է զգալ Մերձավոր Արևելքի լարվածության ազդեցությունը։

Նավթի և գազի գների աճ. Հայաստանում նավթի և գազի ներմուծումը մեծապես կախված է միջազգային շուկաներից։ Նավթի գների 30-40%-ով բարձրացումը կարող է հանգեցնել բենզինի գնի կտրուկ աճի, ինչը կբարձրացնի տրանսպորտային և արտադրական ծախսերը։ Սա, իր հերթին, կարող է բարձրացնել ապրանքների և ծառայությունների գները, բարձրացնելով գնաճը երկրում​ (Brookings)​​ (UPI)​։

Տնտեսական համագործակցության սահմանափակումներ. Իրանի վրա կիրառված նոր պատժամիջոցները կարող են խոչընդոտել Հայաստանի և Իրանի միջև առևտրային հարաբերությունները։ 2020 թվականին Հայաստանի արտաքին առևտրի մոտ 10%-ը բաժին էր ընկնում Իրանին, ինչը կազմել էր շուրջ $200 միլիոն։ Նոր սահմանափակումների կիրառումը կարող է զգալիորեն նվազեցնել այս ցուցանիշը՝ կրճատելով տնտեսական աճի հնարավորությունները։

Անվտանգության խնդիրներ. Տարածաշրջանի լարվածությունը կարող է մեծացնել Հայաստանի սահմանների անվտանգության ռիսկերը։ Բեռնափոխադրումների խաթարումը կարող է վնաս հասցնել արտահանման և ներմուծման գործընթացներին, ինչը կհանգեցնի տնտեսական ակտիվության նվազման։

Մերձավոր Արևելքում լարվածության աճը կարող է լուրջ և երկարատև ազդեցություն ունենալ ինչպես համաշխարհային, այնպես էլ հայկական տնտեսությունների վրա։ Հայաստանը պետք է պատրաստ լինի դիմակայել հնարավոր տնտեսական և անվտանգության ռիսկերին՝ զսպելու տնտեսական անկումը և ապահովելու երկրի կայունությունը:

Հղումներ

  1. Brookings — The impact of Iran’s attack on Israel
  2. The Times of Israel — August 5: Diplomats race to tamp down tensions
  3. FDD — As Hezbollah escalates attacks at Iran’s behest
  4. Glenn Beck — How Iran’s Next Attack on Israel Could Lead to a Global War
  5. UPI — Iran, Hezbollah weigh retaliation as Israel might seek to drag U.S. into war
  6. Der Spigel