Ինչպես է պետական պարտքը սահմանափակում Հայաստանի զարգացման ծրագրերը

Հայաստանի պետական պարտքը շարունակում է աճել, իսկ նրա սպասարկման ծախսերը՝ ներառյալ տոկոսավճարները և մայր գումարները, մեծ բեռ են դառնում պետական բյուջեի համար։ 2024 թվականի առաջին ինն ամիսներին կառավարությունը արդեն 560 մլրդ դրամ (մոտ 1.4 մլրդ ԱՄՆ դոլար) է հատկացրել պարտքի վճարումների համար։

Ընդ որում, միայն տոկոսավճարները կազմում են պետական բյուջեի շուրջ 10%-ը, ինչը նվազեցնում է սոցիալական և տնտեսական այլ ծրագրերի ֆինանսավորման հնարավորությունները։

Ներքին և արտաքին պարտքի աճի առանձնահատկությունները

Կառավարությունը ավելի շատ ուշադրություն է դարձնում ներքին պարտքի աճին, որը հնարավոր է դարձնում դրամային պարտավորությունների սպասարկումն առանց փոխարժեքի տատանումների։ Ներքին պարտքը ձևավորվում է պետական գանձապետական պարտատոմսերի թողարկմամբ, որոնք հիմնականում ձեռք են բերում Հայաստանի քաղաքացիները՝ դարձնելով նրանց կառավարության պարտատերեր։ Արտաքին պարտքի դեպքում ամենամեծ վարկատուներն են Համաշխարհային բանկը, Ասիական զարգացման բանկը և Եվրասիական զարգացման բանկը, որոնք կազմում են արտաքին վարկերի մեծամասնությունը։

Պարտքի վճարումների դժվարությունները 2025 թվականին

Առաջիկա տարիների ընթացքում Հայաստանի պետական պարտքի սպասարկումը դառնում է ավելի ծանր։ Ֆինանսների նախարարության տվյալներով՝ 2025 թվականին կառավարությունը մոտ 2.3 մլրդ դոլարի գումար պետք է վճարի մայր գումարների և տոկոսավճարների համար։ Այդ վճարումների մեծ մասը ներառում է եվրոբոնդերի մարումները, արտաքին և ներքին վարկերի սպասարկումը։ Կանխատեսվում է, որ պետական բյուջեն հնարավոր է չկարողանա բավարարել այդ ծախսերը միայն ներքին եկամուտներով, ուստի նոր պարտք ներգրավելու անհրաժեշտություն կարող է առաջանալ։

Առաջիկա տարիների մարտահրավերները

2029 և 2031 թվականները նույնպես համարվում են ծանր տարիներ պետական պարտքի սպասարկման առումով՝ եվրոբոնդերի մարումների պատճառով։ Կառավարության նպատակն է առավելագույնս պահպանել ներքին պարտքի բաշխումը՝ կանխատեսելիության և կայունության նպատակով, և հնարավորության դեպքում խուսափել ավելորդ արտաքին պարտքից։

Հայաստանի պետական պարտքի բարձրացումը պահանջում է արդյունավետ կառավարում և ռազմավարական մոտեցումներ՝ պարտքի բեռը կայուն և կառավարելի դարձնելու համար։ Տնտեսական կայունության ապահովման համար կարևոր է նաև վերանայել բյուջետային ծախսերի առաջնահերթությունները՝ հնարավորինս նվազեցնելով պարտքային կախվածությունը։

Աղբյուր՝ ՀԵՏՔ