2024 թվականի ընթացքում Հայաստանի տնտեսության տարբեր ոլորտներում արձանագրվել են ինչպես դրական, այնպես էլ մարտահրավերներով լի զարգացումներ։
Արդյունաբերությունից և գյուղատնտեսությունից մինչև միջազգային ֆինանսական աջակցություն՝ ստորև կանդրադառնանք հիմնական իրադարձություններին։
Տեղական ցեմենտի արտադրության նվազում և ներմուծման սահմանափակում
2024 թվականին Հայաստանի տեղական ցեմենտի արտադրությունը նվազել է։ Այս տարվա մայիսին սահմանված 6-ամսյա ներմուծման արգելքը կրկին կերկարաձգվի՝ օգնելով տեղական արտադրողներին մրցակցել երրորդ երկրներից ներմուծվող ցեմենտի հետ։ Նշենք, որ 2023 թվականին Հայաստանում արտադրվել էր 1.14 մլն տոննա ցեմենտ՝ 2022-ի ցուցանիշը գերազանցելով 13.1%-ով։
Գյուղատնտեսական պարտավորությունների մարում
2024 թվականի հունիսի 7-ի դրությամբ 13 մթերող ընկերություններ ամբողջությամբ մարել են շուրջ 1.16 մլրդ դրամի պարտավորությունները։ Սա կարևոր արդյունք է, քանի որ տարեսկզբին նրանց ընդհանուր պարտքը կազմում էր 1.6 մլրդ դրամ։ Առանց վարչարարական խիստ միջամտության իրականացված այս քայլերը ցույց են տալիս արդյունավետության բարձրացում ոլորտում։
Անդրսահմանային ջրային ռեսուրսների կառավարման մարտահրավերներ
ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարությունը հայտնել է, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև անդրսահմանային գետերի ջրերի կառավարման ոլորտում համագործակցություն չկա։ Միևնույն ժամանակ, ԱՄՆ ՄԶԳ-ի ֆինանսավորմամբ մշակվում է Հարավային ջրավազանային կառավարման 2025-2030 թվականների պլանը՝ ներառելով նաև գետերի ծանրաբեռնվածության հաշվարկման գործիքներ։
Տնտեսական ակտիվության աճի դանդաղում
«Լույս» հիմնադրամը վերլուծել է ՀՀ տնտեսության սոցիալ-տնտեսական զարգացումները 2024թ. հունվար-հոկտեմբեր ամիսներին:
«Տնտեսական ակտիվության աճի տեմպը շարունակել է դանդաղել՝ հոկտեմբերին արձանագրելով այս տարվա ամենացածր ցուցանիշը` 4.2%, որը շուրջ 2.8 տոկոսային կետով ցածր է նախորդ ամսվա ցուցանիշից: Արդյունքում հունվար-հոկտեմբերի աճը ևս դանդաղել է նախորդ ամսվա կուտակային ցուցանիշի համեմատ։ Հաշվի առնելով նախորդ տարվա վերջի բարձր բազան՝ ՏԱՑ-ը կշարունակի դանդաղել նաև ընթացիկ տարվա հաջորդ՝ վերջին երկու ամիսներին։
Ձմեռային անվադողերով չերթևեկելու դեպքում վարորդները կտուգանվեն 5000 դրամ
Հայաստանում վարորդները նոյեմբերի 15-ից մինչև մարտի 31-ը պարտավոր են երթևեկել ձմեռային անվադողերով, հակառակ դեպքում՝ կտուգանվեն։ Եթե արձանագրվի վարչական իրավախախտում՝ նախատեսվում է 5000 դրամի չափով տուգանք, իսկ եթե այդ պատճառով մեքենան հայտնվել է ճանապարհատրանսպորտային պատահարի մեջ՝ 20 հազար դրամ: Որոշումն ուժի մեջ կմտի 2024 թվականի դեկտեմբերի 10-ից։
Կառավարության կողմից հաստատված սուբվենցիոն ծրագրեր
Կառավարության որոշմամբ 20 համայնքի 29 սուբվենցիոն ծրագրեր կֆինանսավորվեն։ 2024 թվականին պետական բյուջեից սուբվենցիաներին է ուղղվում 22 մլրդ դրամ համաֆինանսավորում: Ըստ այդմ՝ Սյունիքի մարզում կիրականացվի 2 ծրագիր՝ 161.5 մլն դրամ արժողությամբ, 7-ական ծրագրեր էլ կիրականացվեն Շիրակում և Արարատում՝ համապատասխանաբար 550.6 և 984.2 մլն դրամ արժեքով։ Սուբվենցիոն ծրագրեր են նախատեսված նաև Արագածոտնի, Արմավիրի, Լոռու և Վայոց ձորի մարզերում։
Լյուքս դասի ապրանքանիշերի հաճախորդների թվի կրճատում
2022 թվականից ի վեր լյուքս դասի ապրանքանիշերը կորցրել են իրենց հաճախորդների մոտ 50 միլիոնը, ինչը նրանց հաճախորդների բազայի 10%-ից ավելին է: Շքեղ ապրանքանիշերը ոչ միայն սկսել են սպասարկել ավելի քիչ հաճախորդների, այլև զգալիորեն կրճատել են վաճառքի ծավալները: Մասնավորապես, պայուսակների և կոշիկների վաճառքը կարող է նվազել մեկ երրորդով: Այս իրավիճակի ֆոնին սպառողները գնալով ավելի են հետաքրքրվում մատչելի ապրանքանիշերով և օգտագործված ապրանքներով: 2019 թվականից սկսած վերավաճառքի բիզնեսն աճել է եռակի արագ, քան շքեղության առաջնային շուկան:
iPhone-ների վաճառքի աճ Ռուսաստանում
Այս տարվա 10 ամիսների ընթացքում Ռուսաստանում վաճառվել է 1․3 մլն iPhone։ Չնայած Apple-ը պաշտոնապես լքեց ռուսական շուկան 2022 թվականի սկզբին, որից հետո վաճառքները սկսեցին նվազել, սակայն արդեն նույն տարվա աշնանը պաշտոնապես սկսեց գործել զուգահեռ ներմուծման սխեման, և Apple-ի արտադրանքի մատակարարման ծավալները սկսեցին արագ աճել։
Ուկրաինայի ստացած միջազգային աջակցությունը
Ուկրաինան Համաշխարհային բանկից ստացել է 4.8 մլրդ դոլար՝ որպես PEACE նախագծի մաս։ Սա ամենամեծ ներդրումային ծրագիրն է բանկի պատմության մեջ, որի նպատակն է աջակցել բարեփոխումներին և վերականգնման գործընթացներին՝ ներառելով կրթություն, առողջապահություն և գյուղատնտեսություն։
