ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է, որ ապրիլի 2-ից երկիր ներմուծվող ավտոմեքենաների նկատմամբ կսահմանվեն 25% մաքսատուրքեր։ Ավտոպահեստամասերի համար մաքսատուրքերն ուժի մեջ կմտնեն մայիսից կամ ավելի ուշ։ Այս որոշումը, ինչպես նշում է Սպիտակ տունը, նպատակ ունի խթանել ներքին արտադրությունը, մեծացնել ներդրումները և ստեղծել նոր աշխատատեղեր ԱՄՆ-ում։ Սակայն փորձագետները զգուշացնում են՝ մաքսատուրքերի ներդրումը կարող է հանգեցնել մի շարք բացասական հետևանքների, այդ թվում՝ գների աճի, շուկայի անկայունության և միջազգային լարվածության։
Ով կտուժի և ով կարող է շահել
Թրամփը նշել է, որ մաքսատուրքերը չեն տարածվի ԱՄՆ-ում արտադրված ավտոմեքենաների վրա․ «Եթե ձեր մեքենան արտադրեք Միացյալ Նահանգներում, ոչ մի մաքսատուրք չի լինի», – ասել է նա։ Սա ուղղակի ազդակ է համարվում արտասահմանյան արտադրողներին՝ արտադրությունը տեղափոխել ԱՄՆ։
Սակայն իրականում իրավիճակը շատ ավելի բարդ է։ Ամերիկյան ավտոարտադրողներից շատերը տարիներ շարունակ պահեստամասեր և մեքենաների որոշ մոդելներ արտադրել են Մեքսիկայում և Կանադայում՝ օգտվելով ազատ առևտրի պայմանագրից։ Թեև Կանադայից և Մեքսիկայից ներմուծվող պահեստամասերը ներկայում բացառություն են ստացել, անորոշ է՝ ինչպիսին կլինի քաղաքականությունը համակարգի ամբողջական ներդրումից հետո։
2024 թվականին ԱՄՆ է ներմուծվել շուրջ 8 միլիոն ավտոմեքենա։ Ամենախոշոր մատակարարը Մեքսիկան է, որին հաջորդում են Հարավային Կորեան, Ճապոնիան, Կանադան և Գերմանիան։ Այս երկրների ավտոարտադրողները հիմա կանգնած են կամ արտադրությունը տեղափոխելու, կամ էլ բարձր մաքսատուրքեր վճարելու երկընտրանքի առաջ։
Գնային ճնշումներ և հնարավոր արտադրական խնդիրներ
Վերլուծաբանները կանխատեսում են, որ մաքսատուրքերի արդյունքում ավտոմեքենաների գները ԱՄՆ-ում կբարձրանան՝ ինչպես ներմուծված, այնպես էլ տեղական մոդելների համար։ Պատճառը՝ բարձրացվող մաքսատուրքերի ծախսերն, ի վերջո, կփոխանցվեն սպառողին։
Բացի այդ, մատակարարման ցանցերի խաթարումը կարող է ժամանակավորապես կանգնեցնել որոշ ավտոարտադրություն՝ հատկապես եթե պահեստամասերը ձգձգվեն կամ թանկանան։ Այս ամենը սպառնում է նաև աշխատատեղերի կրճատմամբ՝ հակառակ Թրամփի նշած նպատակների։
Շուկայի արձագանքը
Հայտարարությունից անմիջապես հետո General Motors-ի բաժնետոմսերը նվազել են շուրջ 3%-ով։ Նույն միտումը գրանցվել է նաև Ford-ի և այլ արտադրողների բաժնետոմսերի գների մեջ։ Նվազել են նաև Toyota-ի, Nissan-ի և Honda-ի ցուցանիշները Տոկիոյի ֆոնդային բորսայում։
Այս անկումները վկայում են այն մասին, որ ներդրողներն արդեն անհանգստացած են մաքսատուրքերի հնարավոր հետևանքներով՝ արտադրության ծախսերի աճ, շահույթի անկում և միջազգային հակամարտությունների վտանգ։
Միջազգային արձագանք և հնարավոր հակաքայլեր
Ճապոնիայի վարչապետ Սիգերու Իսիբան նշել է, որ իր կառավարությունը դիտարկում է մաքսատուրքերին պատասխանելու բոլոր տարբերակները։ Սա նշանակում է, որ ԱՄՆ դաշնակիցներից ոմանք կարող են կիրառել իրենց մաքսային սահմանափակումները՝ պատասխան հարված հասցնելով ԱՄՆ արտահանողներին։
Եթե նման քաղաքականություն ընդունվի միանգամից մի քանի երկրի կողմից, ապա ԱՄՆ-ի և նրա դաշնակիցների միջև առևտրային լարվածությունը կարող է էապես սրվել՝ հնարավոր վնաս հասցնելով գլոբալ տնտեսական կայունությանը։
Ի՞նչ է սպասվում առաջիկայում
Թրամփը նշել է, որ այս որոշումը «մշտական է» և վերանայման ենթակա չէ։ Սա ակնարկում է, որ ԱՄՆ վարչակազմը պատրաստ է պահպանել իր պոտեկցիոնիստական առևտրային քաղաքականությունը նույնիսկ տնտեսական անկայունության պայմաններում։
Առայժմ շատ հարցեր մնում են անպատասխան․
-
Կշարունակվեն արդյոք բացառությունները Կանադայի և Մեքսիկայի համար։
-
Ինչ ազդեցություն կունենան մաքսատուրքերը ԱՄՆ-ի և նրա դաշնակիցների հարաբերությունների վրա։
-
Որքա՞ն արագ կկարողանան արտադրողները հարմարվել նոր պայմաններին։
Մի բան ակնհայտ է՝ ավտոարդյունաբերության ոլորտում գլոբալ վերաձևավորումներ են սպասվում։
