Հայաստան մուտք գործող մասնավոր ֆինանսական հոսքերը զգալի անկում են արձանագրել՝ այս տարի գրեթե 16 տոկոսով նվազելով։ Կենտրոնական բանկի տվյալներով, բանկային համակարգով անցած տարվա առաջին հինգ ամիսներին եկել էր 2 մլրդ 480 մլն դոլար, մինչդեռ այս տարի եկել է 2 մլրդ 88 մլն դոլար։ Սա կազմում է 392 մլն դոլարի կրճատում։
Կրճատվել են թե առևտրային, թե ոչ առևտրային փոխանցումները
Առևտրային նպատակով եկած գումարները կազմել են 1 մլրդ 695 մլն դոլար, ինչը նախորդ տարվա 1.9 մլրդ դոլարից պակաս է 205 մլն դոլարով՝ նշելով 10.8 տոկոսով նվազում։ Սակայն, ոչ առևտրային ֆինանսական հոսքերը շատ ավելի կտրուկ են նվազել՝ 32 տոկոսից ավելով՝ անցած տարվա շուրջ 580 մլն դոլարից այս տարի կազմելով մոտ 393 մլն դոլար, ինչը կազմում է գրեթե 187 մլն դոլար նվազում։
Այս ոչ առևտրային գումարները, հիմնականում՝ քաղաքացիների կողմից ուղարկվող դրամական փոխանցումներ են, որոնք կարևոր դեր ունեն կենցաղային խնդիրների լուծման մեջ։
Հիմնականում կրճատվել են Ռուսաստանի փոխանցումները
Այս նվազման զգալի մասը պայմանավորված է Ռուսաստանի փոխանցումների կրճատմամբ։ Տարվա առաջին հինգ ամիսներին Ռուսաստանից Հայաստան ֆինանսական հոսքերը նվազել են մոտ 464 մլն դոլարով։ Անցած տարի այդ հոսքերը կազմել էին գրեթե 1 մլրդ 833 մլն դոլար, մինչդեռ այս տարի կազմել են 1 մլրդ 369 մլն դոլար՝ նվազելով առնվազն 25 տոկոսով։ Ոչ առևտրային հոսքերը Ռուսաստանից շատ ավելի մեծ անկում են գրանցել՝ 356 մլն դոլարից դառնալով մոտ 162 մլն՝ 194 մլն դոլար նվազելով։
Հնարավոր պատճառներ և հետևանքներ
Բանկային համակարգով իրականացվող ոչ առևտրային փոխանցումների կտրուկ նվազման պատճառները կարող են տարբեր լինել։ Մեկ հնարավոր պատճառ կարող է լինել կառավարական քաղաքականությունը՝ տրանսֆերտների հարկման վերաբերյալ։
Չնայած անցած տարի այս գաղափարը բախվել է հանրային դժգոհության և դիմադրության, այն շարունակում է օրակարգում մնալ՝ ստիպելով արտագնա աշխատանքի մեկնողներին խուսափել բանկային համակարգով գումարներ փոխանցելուց։ Այս կերպ գումարների մի մասը կարող է անցնել կանխիկի դաշտ, որը դժվար է վերահսկել, բայց զգալի ծավալ ունի ոչ առևտրային փոխանցումների մեջ։
Ֆինանսական հոսքերի նվազման արդյունքում էապես պակասել են մասնավոր փոխանցումներից ներսում մնացող գումարները։ Անցած տարի դրանք գերազանցել էին 767 մլն դոլարը, իսկ այս տարի կազմել են 449 մլն դոլար՝ նվազելով գրեթե 318 մլն դոլարով, որից 196 մլն դոլարը՝ մաքուր տրանսֆերտների բաժինն է։
Փոխանցումների արժույթային կազմը
Հաճախ թվում է, թե այս գումարները միայն դոլարով են, բայց իրականում դրանց մեծ մասը ռուսական ռուբլով են։ Ստացված 2 մլրդ 88 մլն դոլարից՝ 1 մլրդ 268 միլիոնը ռուբլով է, ինչը կազմում է ընդհանուր հոսքերի 60-61 տոկոսը։ Դոլարային հոսքը շատ փոքր է՝ 1 մլրդ 369 միլիոնից ընդամենը 101 միլիոնը, որը կազմում է ընդհանուրի հազիվ 7 տոկոսը։
Դոլարային մուտքերը, ներառյալ Ռուսաստանից ստացվող, կազմում են մոտ 512 միլիոն՝ 31 տոկոսով կրճատվելով։ Դոլարային մուտքերը ընդհանուր տրանսֆերտների 25 տոկոսին էլ չեն հասնում։ Եվրոյի պարագայում դրանք նույնիսկ ավելի փոքր են՝ մոտ 253 միլիոն կամ ընդամենը 12 տոկոս։
Ռուբլին հիմնականում մնում է Հայաստանում, մինչդեռ դուրս է գալիս դոլար, եվրո և այլ արժույթներ։ Ռուբլով 1 մլրդ 268 մլն դոլար ներհոսքի դիմաց մասնավոր փոխանցումներով Հայաստանից դուրս է եկել ընդամենը 212 միլիոն, իսկ մնացած 1 մլրդ 56 միլիոնը մնացել է ներսում։
Տնտեսական ազդեցություններ և առևտրային գործարքներ
Արտաքին առևտրի, հատկապես ներմուծվող էներգակիրների դիմաց վճարումները վերջին տարիներին հիմնականում իրականացվում են ազգային արժույթով։
Արդյունքում, մասնավոր փոխանցումների միջոցով ավելի շատ դոլար ու եվրո է դուրս եկել Հայաստանից, քան ներս եկել, ինչը շարունակել է արժեզրկել այդ արժույթները, թեև ազդեցությունը բացասական է եղել։
Այս դրամական հոսքերի կտրուկ նվազումը մեծ խնդիրներ է ստեղծում Հայաստանի տնտեսության համար, ընդգծելով ֆինանսական կառավարման նոր ռազմավարությունների և քաղաքականությունների անհրաժեշտությունը՝ մուտքերի կայունացման և ավելացման համար։
