Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել է ներմուծման և արտահանման տվյալներ՝ 2024 թվականի հունվար-հոկտեմբեր ամիսների արդյունքների վերաբերյալ։ Տվյալները բացահայտում են զգալի փոփոխություններ արտաքին առևտրի ծավալներում և ընդգծում որոշակի ուղղությունների գերիշխանությունը։
Ներմուծման դինամիկան և հիմնական գործընկերները
2024թ. հունվար-հոկտեմբերին Հայաստանի ներմուծման ծավալը կազմել է 14.68 մլրդ դոլար՝ 50.83%-ով կամ 4.9 մլրդ դոլարով ավելանալով նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Ներմուծման ամենամեծ ծավալները շարունակում են գրանցվել Ռուսաստանի ուղղությամբ։ Ռուսաստանից ներմուծման ծավալն աճել է 201.35%-ով կամ 5.65 մլրդ դոլարով՝ կազմելով 8.45 մլրդ դոլար։ Ռուսաստանի ներմուծումը կազմում է ընդհանուր ներմուծման 57.55%-ը։
Այլ հիմնական ներմուծման գործընկերներն են՝
- Չինաստան՝ 909.5 մլն դոլար (+11.21%),
- Վրաստան՝ 647.2 մլն դոլար (-16.29%),
- Իրան՝ 513.3 մլն դոլար (+3.37%),
- ԱՄԷ՝ 371.5 մլն դոլար (-23.5%),
- Գերմանիա՝ 369.9 մլն դոլար (-23.05%),
- ԱՄՆ՝ 305.2 մլն դոլար (-59.27%),
- Իտալիա՝ 283.3 մլն դոլար (+4.88%),
- Նիդերլանդներ՝ 154 մլն դոլար (+3.96%),
- Բելգիա՝ 108.1 մլն դոլար (-10.33%)։
Ներմուծման ծավալներում ԱՊՀ երկրների բաժինը զգալիորեն աճել է՝ կազմելով 8.66 մլրդ դոլար (+188.01%), իսկ ԵԱՏՄ երկրներից ներմուծումը կազմել է 8.57 մլրդ դոլար՝ 194.24%-ով ավելանալով։ Մինչդեռ Եվրամիության ներմուծման ծավալները նվազել են 12.5%-ով՝ հասնելով 1.65 մլրդ դոլարի։
Արտահանման ծավալները և ուղղությունները
Արտահանման ծավալները 2024թ. հունվար-հոկտեմբերին աճել են 95.1%-ով՝ կազմելով 11.6 մլրդ դոլար։ ԱՄԷ-ն դարձել է Հայաստանի արտահանման ամենամեծ ուղղությունը՝ 4.87 մլրդ դոլար կամ արտահանման 42.19% բաժնեմասով։ ԱՄԷ արտահանումը աճել է 492.51%-ով կամ 4.1 մլրդ դոլարով։
Այլ հիմնական արտահանման գործընկերներն են՝
- Ռուսաստան՝ 2.59 մլրդ դոլար (-13.63%),
- Չինաստան՝ 988.5 մլն դոլար (+184.43%),
- Իրաք՝ 189 մլն դոլար (+26.6%),
- Վրաստան՝ 140.9 մլն դոլար (+19.93%),
- Նիդերլանդներ՝ 99.6 մլն դոլար (-56.7%),
- Բելգիա՝ 99.3 մլն դոլար (+17.95%),
- Շվեյցարիա՝ 94.07 մլն դոլար (+45.98%),
- Բելառուս՝ 94.06 մլն դոլար (+15.36%),
- Իրան՝ 90.4 մլն դոլար (+14.15%)։
ԱՊՀ երկրներին արտահանումը նվազել է 13.5%-ով՝ կազմելով 2.78 մլրդ դոլար, որտեղ ԵԱՏՄ երկրներին արտահանումը կազմել է 2.74 մլրդ դոլար (-13.65%)։ Եվրամիությանը արտահանման ծավալները նույնպես նվազել են՝ հասնելով 500.3 մլն դոլարի (-22.26%)։
Վերլուծություն և տնտեսական ազդակներ
Տվյալները ցույց են տալիս Ռուսաստանի դոմինանտ դիրքը ներմուծման ոլորտում և ԱՄԷ գերիշխող դերը արտահանման ծավալներում։ Ռուսաստանի հետ առևտրի աճը կապված է ԵԱՏՄ շրջանակներում սերտ կապերի հետ, մինչդեռ ԱՄԷ-ի շեշտակի աճը արտացոլում է Մերձավոր Արևելքի հետ հարաբերությունների զարգացման նոր միտումները։
Չնայած ներմուծման և արտահանման որոշ ուղղությունների զգալի աճին, եվրոպական երկրների հետ առևտրային ծավալները նվազել են։ Սա կարող է պայմանավորված լինել աշխարհաքաղաքական իրավիճակներով և տարածաշրջանային տնտեսական փոփոխություններով։
