Վերջին տասնամյակներում տեխնոլոգիաների մուտքը մեր կյանք առաջ է բերել անհավանական արագությամբ զարգացող թվային միջավայր:
Սմարթֆոնները, պլանշետները և սոցիալական ցանցերը գրավել են թե՛ մեծերի, թե՛ հատկապես երեխաների առօրյա կյանքը: Բայց արդյո՞ք այս թվային հարմարավետությունը չի գալիս թաքնված գնով: Վերջերս Իսպանիայի Վալենսիա քաղաքում իրականացված ուսումնասիրությունը զգուշացնում է՝ մեր երեխաները կորցնում են կարդալու և բարդ տեքստեր հասկանալու ունակությունը։
Ուսումնասիրության արդյունքները
Հետազոտությունը, որին մասնակցել են դպրոցահասակ երեխաներ, ցույց է տվել, որ նրանք զգալիորեն դժվարանում են կարդալ երկար, խորքային տեքստեր՝ նախընտրելով կարճ, դյուրամարս տեղեկատվական բլոկներ։ Մոնսերատ Գրասիան, հետազոտության հեղինակներից մեկը, նշում է, որ երեխաների ուշադրության տևողությունը կրճատվել է, և նրանք ավելի շատ հակված են վիզուալ, ոչ տեքստային բովանդակությանը, ինչպիսին են կարճ վիդեոները կամ սոցիալական ցանցերի հոլովակները։
Թվային միջավայրի ազդեցությունը ուղեղի զարգացման վրա
Գրասիան և իր գործընկերները նշում են, որ երկարաժամկետ առումով այս միտումը կարող է խորը հետևանքներ ունենալ երեխաների մտավոր զարգացման վրա։ Կարդալը և բարդ տեքստերը հասկանալը զարգացնում են քննադատական մտածողությունը, երևակայությունը, վերլուծական ունակությունները և բառապաշարը: Երբ երեխաները կորցնում են երկար տեքստերի ընկալման կարողությունը, նրանց ուղեղը չի մարզվում նույն կերպ, ինչպես դա լինում էր նախնական սերունդների ժամանակ:
Նախկինում կարդալը ընկալվում էր որպես հիմնական մտավոր գործունեություն, որը խթանում էր հիշողությունը և վերլուծական ունակությունները: Այսօր, երբ տեղեկատվությունն արագ հասանելի է և հաճախ գերհագեցած տեսք ունի, երեխաները սովորում են մակերեսային ընկալում, ինչը նվազեցնում է խորքային վերլուծության և համատեքստային մտածողության կարողությունները։
Կրթական մարտահրավերներ
Հետազոտության հեղինակները նաև ընդգծում են կրթական համակարգի առջև ծառացած մարտահրավերները: Դասավանդման ավանդական մեթոդները, որոնք կենտրոնացած էին ընթերցանության վրա, կարող են այլևս բավարար չլինել նոր սերնդի համար: Անհրաժեշտ է նոր մոտեցումներ, որոնք կհամադրեն թվային տեխնոլոգիաները և դասական կրթության արժեքները՝ խթանելով երեխաների մոտ հետաքրքրությունը գրքերի և երկար ընթերցանության հանդեպ:
Վերջին տարիներին որոշ դպրոցներ փորձում են ներմուծել նորարարական մեթոդներ, ինչպես օրինակ՝ ինտերակտիվ ընթերցանության ծրագրեր, թվային գրադարաններ և պատմությունների միջոցով ուսուցում: Այս մեթոդները կարող են օգնել երեխաներին զարգացնել ոչ միայն կարդալու, այլև վերլուծելու և ստեղծագործելու կարողությունները։
Սոցիալական և մշակութային հետևանքներ
Եթե այս միտումը շարունակվի, ապա ապագա սերունդները կարող են ունենալ ոչ միայն կրթական, այլև սոցիալական և մշակութային խնդիրներ: Գրականության, պատմության և գիտության բարդ գաղափարները կարող են դառնալ անհասանելի ավելի լայն շրջանակների համար: Մշակույթների պահպանման և զարգացման համար կենսական նշանակություն ունեցող գրավոր ժառանգությունը կկորցնի իր ազդեցությունը, և մենք կարող ենք տեսնել հասարակության ընդհանուր մտավոր մակարդակի անկում։
Եզրակացություն
Տեխնոլոգիաների զարգացումը անշրջելի է, և դրա օգուտները անկասկած մեծ են: Սակայն կարևոր է հիշել, որ մարդկային մտածողության ձևավորումը պահանջում է խորքային գիտելիքներ, համբերատարություն և վերլուծական ունակություններ: Երեխաներին պետք է օգնել պահպանել կարդալու սերը՝ խթանելով նրանց հետաքրքրությունը և տրամադրելով համապատասխան կրթական հնարավորություններ:
Այսօր մեր պարտականությունն է վերաիմաստավորել կրթական մեթոդները՝ համատեղելով ժամանակակից տեխնոլոգիաները և դասական կրթության լավագույն ավանդույթները՝ ապահովելու համար, որ ապագա սերունդները լինեն կրթված, խորամուխ և մտավորապես զարգացած։
Կարդալ ամբողջական հոդվածը՝ այստեղ։
*հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ
