ՀՀ կենտրոնական բանկի նախագահ Մարտին Գալստյանը Ազգային ժողովի նիստում ներկայացրեց 2025 թվականի պետական բյուջեի նախագիծը՝ անդրադառնալով տնտեսական աճի խթանման միջոցառումներին, մակրոտնտեսական ռիսկերին և գնաճի կանխատեսումներին։ Գալստյանը նշեց, որ 2024 թվականի վերջին Հայաստանում գնաճը կհասնի 2%-ի, իսկ 2025 թվականին՝ մոտ 4%-ի:
2024-ի և 2025-ի գնաճի կանխատեսումներ
Այս տարվա հոկտեմբերին, ըստ ԿԲ նախագահի, գնաճը 2023 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ կազմել է 0.6%։ Չնայած ներկայումս 12-ամսյա գնաճի ցուցանիշը զիջում է օրենսդիրի կողմից սահմանված 4 տոկոսի թիրախին, կենտրոնական բանկը կանխատեսում է, որ տարեվերջին այն կհասնի մոտ 2%-ի, իսկ 2025-ին կլինի մոտ 4%: Գալստյանը ընդգծեց, որ սա համարվում է խելամիտ մոտեցում՝ Հայաստանի տնտեսական միջավայրի կայունությունը պահպանելու համար։
Տնտեսական աճի երկարաժամկետ տեսլականը
Ներկայացնելով 2025 թվականի բյուջեի հիմնական սկզբունքները, Գալստյանը նշեց, որ տնտեսական աճի նպատակը հիմնված է երկարաժամկետ կայուն գործոնների վրա։ Նախատեսված է 5.6% տնտեսական աճ, որն ընդգրկում է հարկաբյուջետային կայունությունը և պարտքի կառավարումը՝ պահպանելով Հայաստանի տնտեսական ներուժը։ ԿԲ ղեկավարը շեշտել է նաև հարկաբյուջետային քաղաքականության կարևորությունը, որը պետք է զսպող ազդեցություն ունենա համախառն պահանջարկի վրա՝ խուսափելով կարճաժամկետ ռիսկերից։
Մակրոտնտեսական ռիսկեր և արտաքին գործոնների ազդեցություն
ԿԲ-ն կարևորում է մակրոտնտեսական ռիսկերի արդյունավետ կառավարումը՝ Պահուստային ֆոնդի խիստ սահմանափակումների կիրառմամբ։ Գալստյանի խոսքով՝ այս մեխանիզմը հնարավորություն կտա լրացուցիչ ֆինանսական միջոցների օգտագործումը միայն մակրոտնտեսական ռիսկերից բխող պահանջների դեպքում՝ կանխարգելելով պետական բյուջեի անհարկի ծախսերը։
Աշխարհաքաղաքական և տնտեսական անորոշությունների համատեքստում ԿԲ-ն կարևորում է ներքին ֆինանսական կայունությունը՝ պահպանելով պետական եկամուտների և ծախսերի հավասարակշռված հարաբերակցությունը։ Հատկապես մեծ ուշադրություն է հատկացվում կապիտալ ծախսերի արդյունավետ օգտագործմանը ենթակառուցվածքային ծրագրերի շրջանակներում՝ նպաստելով ներդրումային միջավայրի զարգացմանը։
Կառուցվածքային բարեփոխումներ և ներդրումների խթանում
Տնտեսական աճի ապահովումը, ըստ Գալստյանի, կախված կլինի կառուցվածքային բարեփոխումների և ներդրումային միջավայրի բարելավումից։ Նա կարևորել է ենթակառուցվածքներում ներդրումային ծրագրերի ամբողջական իրականացման կարողությունը, որը պետք է խթանի արտաքին պահանջարկը և կերտի կայուն տնտեսական հիմք։
Հարկերի և ՀՆԱ-ի հարաբերակցություն
ԿԲ ղեկավարն ընդգծեց նաև հարկեր-ՀՆԱ 25% հարաբերակցությունը, որը, չնայած որոշակի զիջում է միջնաժամկետ ծրագրին, կնպաստի բյուջեի զսպող ազդեցությանը՝ համախառն պահանջարկի վրա։ Հարկային վարչարարության բարելավման և օրենսդրական նախաձեռնությունների միջոցով նախատեսվում է կատարելագործել հարկային քաղաքականությունը՝ այն համապատասխանեցնելով տնտեսական աճի կայուն կառուցվածքին։
Ազդեցություն պետական ծախսերի վրա
ՀՆԱ-ի նկատմամբ ծախսերի հարաբերակցությունը 2025 թվականին կբարձրանա մինչև 31.5%՝ նպաստելով կառավարության պահանջարկի ընդլայնմանը: Այս փոփոխությունները թույլ կտան ապահովել լրացուցիչ ծախսերի ուղղորդվածության կարգավորումը՝ ազդեցություն ունենալով բյուջեի դեֆիցիտի վրա։
Տնտեսական և աշխարհաքաղաքական փոխկապակցվածություն
Գալստյանն ընդգծել է, որ տնտեսական հեռանկարների վրա նշանակալի ազդեցություն ունի նաև աշխարհաքաղաքականությունը, որը փոխկապակցված է երկրի տնտեսական զարգացման հետ։ Այս համատեքստում կենտրոնական բանկը շարունակելու է վարել հավասարակշռված քաղաքականություն՝ պատասխանելով ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին տնտեսական գործոններին։
Այսպիսով, Կենտրոնական բանկի կողմից նախատեսվող տնտեսական քաղաքականությունը միտված է միջնաժամկետ և երկարաժամկետ կայունության ապահովմանը՝ խթանելով տնտեսական աճը և պահպանելով երկրի ֆինանսական ներուժը։
