2024թ. ՀՀ պետական բյուջեի եկամուտների կառուցվածքը՝ ըստ հարկատեսակների
Հայաստանի Պետական Եկամուտների Կոմիտեի (ՊԵԿ) հրապարակած տվյալների համաձայն՝ 2024թ. հունվար-դեկտեմբերին ՀՀ պետական բյուջեի եկամուտները կազմել են 2,390,895.0 մլն դրամ, որոնք գոյացել են հարկերից ու տուրքերից։ Միայն դեկտեմբեր ամսին բյուջեի եկամուտը կազմել է 241,687.1 մլն դրամ։
Հարկային մուտքերի դինամիկան 2024թ.
Տարբեր հարկատեսակների հատվածում դիտվել են ինչպես աճեր, այնպես էլ որոշ նվազումներ։ Ստորև ներկայացնում ենք հարկային մուտքերի փոփոխությունները համեմատած 2023թ. համադրելի ցուցանիշների հետ։
ԱԱՀ-ի նվազում
Ավելացված արժեքի հարկի (ԱԱՀ) մուտքերը 2024-ին կազմել են 755,867.3 մլն դրամ, ինչը 1.5%-ով նվազել է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ ԱԱՀ-ի նվազումը կարող է կապված լինել սպառողական ծախսերի փոփոխությունների կամ տնտեսության կառուցվածքային տեղաշարժերի հետ։
Եկամտային հարկի աճ
Եկամտային հարկի մուտքերը զգալիորեն աճել են՝ կազմելով 650,078.0 մլն դրամ։ Այս ցուցանիշը 17.2%-ով գերազանցում է 2023թ. արդյունքը, ինչը կարող է պայմանավորված լինել աշխատավարձերի բարձրացմամբ և տնտեսական ակտիվության աճով։
Շահութահարկի կայուն աճ
Շահութահարկի մուտքերը կազմել են 335,714.6 մլն դրամ, ինչը 4.4%-ով աճել է նախորդ տարվա համեմատ։ Սա ցույց է տալիս, որ բիզնես միջավայրում ընկերությունները պահպանել են իրենց եկամտաբերությունը։
Ակցիզային հարկի նվազում
Ակցիզային հարկի մուտքերը նվազել են 1.9%-ով, կազմելով 146,547.7 մլն դրամ։ Սա կարող է պայմանավորված լինել ինչպես որոշ ապրանքատեսակների սպառման անկմամբ, այնպես էլ հարկային քաղաքականության որոշ փոփոխություններով։
Սոցիալական վճարների զգալի աճ
Սոցիալական վճարները 2024-ին կազմել են 103,394.8 մլն դրամ, ինչը 14.5%-ով ավելի է, քան 2023-ին։ Այս աճը կարող է պայմանավորված լինել աշխատավարձերի բարձրացմամբ և սոցիալական ապահովագրության ընդլայնմամբ։
Բնապահպանական և բնօգտագործման վճարների կտրուկ աճ
Այս վճարները զգալիորեն աճել են՝ 65.7%-ով, կազմելով 100,467.7 մլն դրամ։ Աճը կարող է պայմանավորված լինել նոր բնապահպանական հարկերի սահմանմամբ կամ էկոլոգիական պատասխանատվության խստացմամբ։
Պետական տուրքերի և մաքսատուրքերի աճ
- Պետական տուրքերի մուտքերը կազմել են 80,462.4 մլն դրամ, ինչը 19.3%-ով աճել է։
- Մաքսատուրքերի մուտքերը կազմել են 76,166.0 մլն դրամ, աճելով 1.2%-ով։
Շրջանառության հարկի աճ
Շրջանառության հարկի մուտքերը կազմել են 60,906.3 մլն դրամ, ինչը 16.7%-ով ավելի է, քան նախորդ տարի։ Սա կարող է վկայել մանրածախ և փոքր բիզնեսի ակտիվության աճի մասին։
Այլ հարկերի նվազում
Այլ հարկերի մուտքերը 2.6%-ով նվազել են, կազմելով 81,310.3 մլն դրամ։ Սա կարող է կապված լինել որոշ հարկատեսակների վերանայման կամ հարկային ռեժիմների փոփոխությունների հետ։
Հարկերի անցումային գերավճար
Հարկային համակարգում գրանցվել է -20.1 մլն դրամ գերավճար, ինչը կարող է կապված լինել որոշ հարկ վճարողների կողմից նախօրոք կատարված վճարումների ճշգրտման հետ։
***
2024թ. Հայաստանի պետական բյուջեի հարկային եկամուտներում հիմնական աճ գրանցվել է եկամտային հարկի, շահութահարկի, սոցիալական վճարների, պետական տուրքերի և բնապահպանական վճարների գծով։ Միևնույն ժամանակ, ԱԱՀ-ի և ակցիզային հարկի մուտքերը որոշ չափով նվազել են։ Ընդհանուր առմամբ, բյուջեի եկամուտների կառուցվածքը ցույց է տալիս հարկային մուտքերի աճ՝ տնտեսության ակտիվության ֆոնին։
