Իլոն Մասկի ղեկավարած ներդրողների կոնսորցիումը ներկայացրել է 97,4 միլիարդ դոլարի առաջարկ՝ ձեռք բերելու OpenAI-ի ոչ առևտրային թևը, ինչը մեծ իրարանցում է առաջացրել արհեստական բանականության (AI) ոլորտում։ OpenAI-ի գործադիր տնօրեն Սեմ Ալթմանը, սակայն, անմիջապես մերժել է հայտը՝ հեգնական պատասխան տալով X-ում՝ առաջարկելով փոխարենը գնել Twitter-ը 9,74 միլիարդ դոլարով։
Գործարքի նպատակը և Մասկի դիրքորոշումը
Իլոն Մասկը և նրա գործընկերները պնդում են, որ OpenAI-ն շեղվել է իր սկզբնական առաքելությունից, որը պետք է ծառայեր հանրության շահերին՝ զարգացնելով բաց կոդով արհեստական բանականություն։ Մասկը բազմիցս քննադատել է OpenAI-ի ներկայիս ռազմավարությունը՝ մեղադրելով ընկերությանը, որ այն ավելի շատ կենտրոնացել է առևտրային շահույթի վրա՝ համագործակցելով Microsoft-ի հետ։
xAI-ի հիմնադիր Մասկը նաև ակնարկում է, որ իր ընկերությունը կարող է միավորվել OpenAI-ի հետ, եթե գործարքը հաջողվի։ Նրա նպատակը՝ վերադարձնել AI-ի բաց կոդով զարգացման սկզբունքները, ընդգծվում է նաև X հարթակում ներկայացված Grok AI մոդելով։
OpenAI-ի դիրքորոշումը
Չնայած հայտի խոշոր գումարին, OpenAI-ի ղեկավարությունն ակնհայտորեն չի ցանկանում վաճառել ընկերությունը։ Վերջերս հայտարարվեց, որ OpenAI-ն նախատեսում է վերափոխվել շահույթ հետապնդող կազմակերպության՝ ներգրավելով լրացուցիչ 40 միլիարդ դոլար ներդրումներով, իսկ նրա շուկայական գնահատումը կարող է հասնել 340 միլիարդ դոլարի։
Ընկերության կորպորատիվ վերակառուցումը, սակայն, բախվում է լուրջ խնդիրների, մասնավորապես Դելավերի և Կալիֆոռնիայի գլխավոր դատախազների կողմից OpenAI-ի նոր կարգավիճակի վերաբերյալ հարցումների։ Մասկի առաջարկը, ըստ որոշ իրավաբանների, կարող է օգտագործվել որպես գործիք՝ OpenAI-ի ակտիվների շուկայական արժեքը բարձրացնելու համար։
Հակամարտության նախապատմությունը
Իլոն Մասկը 2015-ին եղել է OpenAI-ի համահիմնադիրը, սակայն 2018-ին լքել է ընկերությունը՝ հայտարարելով, որ ցանկանում է կենտրոնանալ Tesla-ի AI ծրագրերի վրա։ 2024-ի սկզբին նա արդեն դատական հայց էր ներկայացրել OpenAI-ի և Ալթմանի դեմ՝ պնդելով, որ ընկերությունը շեղվել է իր սկզբնական առաքելությունից։
OpenAI-ն սկզբում հիմնադրվել է որպես ոչ առևտրային կազմակերպություն, սակայն 2019-ից այն սկսեց գործել որպես «սահմանափակ շահույթով» ընկերություն։ Այժմ այն վերակառուցվում է որպես հանրային շահերի կորպորացիա, ինչը թույլ կտա ավելի շատ ներդրումներ ներգրավել, սակայն կարող է նաև ստիպել ընկերությանը հաշվի առնել դրսից ստացվող հայտերը։
Իրավական ու ներդրումային բարդությունները
OpenAI-ի խորհուրդը, ամենայն հավանականությամբ, կմերժի Մասկի առաջարկը, սակայն դա կարող է ավելի մեծ խնդիրներ առաջացնել։ Կորպորատիվ կառավարման փորձագետների կարծիքով՝ եթե OpenAI-ն չցուցադրի, որ իր ոչ առևտրային ակտիվները չեն վաճառվում կտրուկ զեղչով, Մասկը կարող է իրավական մարտահրավեր նետել։
Բացի այդ, եթե OpenAI-ն շարունակի վերափոխման գործընթացը, ապա Մասկի հայտը կարող է բարձրացնել ոչ առևտրային կազմակերպության բաժնետոմսերի արժեքը, ինչը բարդ կդարձնի ներդրումների ներգրավումը։ Microsoft-ը, որն արդեն OpenAI-ի խոշոր գործընկերներից է, հավանաբար չի ցանկանա որևէ գործարք, որը կարող է վտանգել իր ներդրումները։
Ինչ է սպասվում ապագայում
OpenAI-ի կորպորատիվ վերակազմավորման գործընթացը զգալիորեն բարդացել է Մասկի առաջարկից հետո։ Եթե Մասկի հայտը մերժվի, ապա նա, հնարավոր է, կներդնի ավելի մեծ ռեսուրսներ xAI-ի զարգացման վրա՝ մրցակցելու OpenAI-ի հետ։
Այս իրադարձությունները ցույց են տալիս, որ արհեստական բանականության ոլորտում մրցակցությունը թեժանում է, իսկ ազդեցության համար պայքարը՝ խորանում։ Մասկի առաջարկը կարող է լինել ռազմավարական քայլ՝ OpenAI-ին ճնշելու և իր սեփական AI ռազմավարությունը խթանելու համար։
Տվյալ պահին գործարքի իրականացման հնարավորությունը նվազագույն է, սակայն այն ազդարարում է, որ AI տեխնոլոգիաների ապագայի նկատմամբ վերահսկողության համար լուրջ պայքար է սկսվել։
