ՀՀ Կենտրոնական բանկի վերջին տվյալները վկայում են, որ 2025թ. փետրվարին ՀՀ ֆինանսական համակարգում դոլարայնացման մակարդակը շարունակել է նվազել: Այս միտումը կարևոր է երկրի ֆինանսական կայունության և դրամավարկային քաղաքականության արդյունավետության տեսանկյունից։ Ստորև ներկայացված են դրա հիմնական ցուցանիշներն ու մեկնաբանումները։
D1 – Արտարժույթով ավանդների և փոխառությունների հարաբերակցությունը Փողի զանգվածին
2025թ. փետրվարի դրությամբ ռեզիդենտների արտարժութային ավանդների և փոխառությունների հարաբերակցությունը ընդհանուր փողի զանգվածին (D1) կազմել է 31.7%, ինչը նվազել է 8.7 տոկոսային կետով 2024թ. համադրելի ժամանակահատվածի համեմատ։ Այս փոփոխությունը ցույց է տալիս, որ ազգային արժույթով գործարքներն աճել են՝ արտարժույթի նկատմամբ վստահությունը նվազելով կամ դրամի նկատմամբ վստահությունը բարձրանալով։
D2 – Արտարժույթով պարտավորությունների կշիռը ռեզիդենտների ընդհանուր պարտավորություններում
Ռեզիդենտների արտարժութային ավանդների և փոխառությունների հարաբերակցությունը ռեզիդենտների ընդհանուր ավանդներին և փոխառություններին (D2) կազմել է 36.9%, ինչը նվազել է 9.0 տոկոսային կետով։ Սա ևս վկայում է ռեզիդենտների՝ ազգային արժույթով ֆինանսական գործարքների նախընտրության աճի մասին։
D3 – Ֆիզիկական անձանց արտարժույթով ցպահանջ գործարքների կշիռը
ՀՀ ռեզիդենտ ֆիզիկական անձանց արտարժույթով ցպահանջ ավանդների և փոխառությունների կշիռը նրանց ընդհանուր ցպահանջ գործարքներում (D3) կազմել է 43.8%։ Սա նվազել է 15.5 տոկոսային կետով 2023թ. փետրվարի համեմատ։ Այս ցուցանիշը մեծ ազդեցություն ունի բնակչության առօրյա ֆինանսական վարքագծի վրա՝ ցույց տալով, որ կարճաժամկետ տնտեսումները նույնպես տեղափոխվում են դեպի դրամ։
D4 – Ֆիզիկական անձանց ժամկետային արտարժութային պարտավորությունները
Արտարժույթով ժամկետային ավանդների և փոխառությունների կշիռը ֆիզիկական անձանց ընդհանուր ժամկետային պարտավորություններում (D4) կազմել է 43.9%, որը 5.7 տոկոսային կետով նվազել է նախորդ տարվա համեմատ։ Ներդրող քաղաքացիները, հավանաբար, ընտրում են դրամով ավանդներ՝ պայմանավորված տոկոսադրույքների քաղաքականությամբ կամ փոխարժեքի կայունությամբ։
D5 – Արտարժույթով տրամադրված վարկերի հարաբերակցությունը ընդհանուր վարկերին
Ռեզիդենտներին արտարժույթով տրամադրված վարկերի մասնաբաժինը ընդհանուր վարկերում (D5) կազմել է 30.5%, ինչը նվազել է 6.1 տոկոսային կետով։ Այս ցուցանիշի անկումը կարևոր է ֆինանսական կայունության առումով, քանի որ արտարժույթով վարկերը ավելի խոցելի են արժութային տատանումներից։
Արտարժույթի ներգրավման միտումներ և ֆինանսական շուկայի արձագանքը
Չնայած նշված նվազումներին՝ հայաստանյան առևտրային բանկերն ու վարկային կազմակերպությունները շարունակում են նշանակալի միջոցներ ներգրավել արտերկրից։ Սա պայմանավորված է միջազգային շուկաներում ներդրումային հնարավորություններով։ Այնուամենայնիվ, արտարժութային ռիսկից խուսափելու նպատակով այս կազմակերպությունները ձգտում են ներգրավված միջոցները տեղաբաշխել նույն արտարժույթով, այսինքն՝ դոլարով ներգրաված միջոցները տրամադրել դոլարով, ինչը նպաստում է ռիսկերի զսպմանը։
