Հայաստանի արտաքին առևտրի ոլորտը վերափոխվել է 2024 թվականի առաջին կիսամյակում՝ արտահանման կառուցվածքի ու շուկաների զգալի փոփոխություններով։ Առաջին խոշոր փոփոխությունը վերաբերում է դեպի Ռուսաստան արտահանման կտրուկ նվազմանը։ Համեմատելով նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանի հետ՝ Հայաստանից Ռուսաստան արտահանումը նվազել է 21.1%-ով կամ 376 միլիոն դոլարով, կազմելով ընդամենը 1.4 միլիարդ դոլար։
2023 թվականին դեպի Ռուսաստան արտահանման տեսակարար կշիռը կազմում էր Հայաստանի արտահանման 52.8%-ը, մինչդեռ այս տարվա նույն ժամանակաշրջանում այն նվազել է մինչև 17.8%։ Կտրուկ նվազման հիմնական պատճառը ավտոմեքենաների արտահանման անկումն է․ եթե 2023 թվականին Հայաստանից Ռուսաստան արտահանվել էր 294 միլիոն դոլարի մարդատար ավտոմեքենաներ, ապա այս տարի այդ թիվը կրճատվել է մինչև 8.5 միլիոն դոլար։
ԱՄԷ՝ Հայաստանի նոր առաջատար առևտրային գործընկերը
Այնինչ, Հայաստանի արտահանման կառուցվածքի մյուս խոշոր փոփոխությունը վերաբերում է դեպի Արաբական Միացյալ Էմիրություններ (ԱՄԷ) արտահանման աննախադեպ աճին։ 2024 թվականի առաջին կիսամյակում Հայաստանը դեպի ԱՄԷ արտահանել է 3.7 միլիարդ դոլարի ապրանք՝ 7.8 անգամ գերազանցելով նախորդ տարվա նույն կիսամյակի ցուցանիշը։
Հայաստանը հիմնականում հանդես է գալիս որպես վերաարտահանող երկիր՝ ԱՄԷ արտահանում ռուսական ծագման ոսկի ու ադամանդ։ Միջազգային առևտրի UN Comtrade Database-ի տվյալներով, միայն 2024 թվականի առաջին հինգ ամիսների ընթացքում դեպի ԱՄԷ արտահանումը կազմել է 3.3 միլիարդ դոլար, որից 2.4 միլիարդը՝ ոսկի։ Այս աճի հետևանքով ԱՄԷ-ն դարձել է Հայաստանի արտահանման խոշորագույն շուկան՝ զբաղեցնելով 46.3% տեսակարար կշիռը։
Չինաստանը և այլ արտահանման շուկաներ
Չինաստանը հայտնվել է արտահանման ցուցանիշների առաջատար եռյակում, ուր Հայաստանից արտահանվում են պղնձի և մոլիբդենի հանքաքար ու խտահանք, ինչպես նաև ոչ մեծ քանակությամբ՝ ոսկի։ Նիդերլանդներ արտահանվում է ֆեռոմոլիբդեն և ոսկի, իսկ Իրաք՝ սիգարետ։
Այնպիսի երկրներ, ինչպիսիք են Վրաստանը, Բուլղարիան և Գերմանիան, նույնպես կարևոր գործընկերներ են, սակայն նրանց հետ առևտուրը ավելի փոքր ծավալների է։
Ամփոփում
Հայաստանի արտահանման կառուցվածքի այս փոփոխությունները հստակ ցույց են տալիս, որ երկրի արտահանումը զգալիորեն դիվերսիֆիկացվել է։ Սակայն, ինչպես վկայում է վիճակագրությունը, այդ աճը մեծ մասամբ պայմանավորված է վերաարտահանման գործընթացներով՝ հատկապես ոսկու ու ադամանդի շուկաներում, ինչը թույլ է տալիս բարձրացնել արտահանման ցուցանիշները, բայց ոչ տեղական արտադրանքի հաշվին։
