Ծովի տիրապետումը շարունակում է մնալ համաշխարհային ուժի գլխավոր առանցքը։ Պատմության ընթացքում ծովային գերիշխանությունը որոշել է միջազգային հարաբերությունների ճակատագիրը։ Այսօր, երբ Չինաստանի և ԱՄՆ-ի միջև ուժերի բալանսը փոխվում է, ծովային ռազմավարությունը դառնում է առավել վճռորոշ։
Չինաստանի աճն ու էներգետիկ կախվածությունը
- Չինաստանը աշխարհում ամենաարագ աճող խոշոր տնտեսությունն է՝ ապահովելով համաշխարհային ՀՆԱ-ի 18%-ը (PPP), արդյունաբերության 30%-ը և համաշխարհային առևտրի 12%-ը։
- Այն ավելի քան 120 երկրների առաջատար առևտրային գործընկերն է և ունի աշխարհի ամենամեծ բանակն ու բնակչությունը։
- Նավթի սպառումը քառապատկվել է 2000-ից՝ հասնելով օրական ավելի քան 15 միլիոն բարելի 2025-ին։
- Այս պահանջարկի մոտ 80%-ը ներմուծվում է, իսկ այդ ներմուծումների գերակշիռ մասը՝ ծովային ճանապարհով։
Մալակկայի նեղուցի ռազմավարական նշանակությունը
- Մալակկայի նեղուցը Չինաստանի էներգետիկ ներմուծումների հիմնական ուղին է։
- Տարեկան այստեղով անցնում է մոտ $3.5 տրիլիոն առևտուր, այդ թվում՝ Չինաստանի նավթի ներմուծման ավելի քան 83%-ը։
- Նեղուցի լայնությունը ամենանեղ կետում ընդամենը 2.5 կմ է, խորությունը՝ 23 մետր։
- Տարածաշրջանի վերահսկողության համար պայքարում են Ինդոնեզիան, Մալայզիան, Սինգապուրը, ինչպես նաև ԱՄՆ, Ճապոնիան և Հնդկաստանը։
Մալակկայի դիլեման և ուժերի բալանսի փոփոխությունը
- Չինաստանը չունի բավարար այլընտրանքային ուղիներ և խիստ խոցելի է ծովային շրջափակման դեպքում։
- Արևմտյան ռազմավարները նշում են, որ ուժերի հավասարակշռության փոփոխության դեպքում նման շրջափակումը կարող է դառնալ պատերազմի պատճառ, ինչպես դա եղավ Ճապոնիայի դեպքում 1941-ին։
- Չինաստանը փորձում է լուծել այս խնդիրը՝ զարգացնելով ցամաքային նավթամուղները և մեծացնելով ռազմածովային կարողությունները, բայց կարճաժամկետում նրա կախվածությունը Մալակկայի նեղուցից միայն կխորանա։
***
Չինաստանը, որպես համաշխարհային առաջատար տնտեսություն և էներգիայի խոշորագույն ներմուծող, ունի իր ամենամեծ ռազմավարական խոցելիությունը հենց ծովային աշխարհաքաղաքականության մեջ՝ կենտրոնացած Մալակկայի նեղուցում։ Մինչ Չինաստանը ձգտում է խաղաղ վերելքի, նրա ռազմավարական imperativ-ները կարող են ստիպել նրան ավելի ակտիվորեն զարգացնել ռազմածովային ուժերը՝ ապահովելու իր էներգետիկ և տնտեսական անվտանգությունը։
*Այս հոդվածի տվյալները և վերլուծությունը հիմնված են համաշխարհային տնտեսական ու ռազմավարական հետազոտությունների, ինչպես նաև միջազգային փորձագետների գնահատականների վրա։
*հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ
