2025թ. առաջին երկու ամիսներին ՀՀ պետական բյուջեի եկամուտները կազմել են 393.2 մլրդ դրամ, ինչը գերազանցում է 2024թ. համադրելի ցուցանիշը 68.7 մլրդ դրամով կամ 21.2%-ով։ Այս աճը վկայում է հարկային և ոչ հարկային եկամուտների հավանաբար բարձր արդյունավետության մասին։
-
Աճի հնարավոր աղբյուրներ.
-
Հարկային վարչարարության բարելավում
-
Տնտեսական ակտիվության աճ (ԱԱՀ, եկամտահարկ, շահութահարկի եկամուտներ)
-
Արտաքին գործոններից կախված՝ մաքսային եկամուտների վերանայում
-
Սա ապահովել է բյուջեի եկամուտների բացարձակ և հարաբերական ուժեղ աճ՝ ներուժ ստեղծելով ծախսերի հստակ պլանավորման և նոր քաղաքական նախաձեռնությունների ֆինանսավորման համար։
Պետական բյուջեի ծախսեր՝ ընդհանուր պատկերը
Պետական բյուջեի ծախսերը կազմել են 321.6 մլրդ դրամ, ինչը միայն 0.3% աճ է՝ համեմատած 2024թ․ համադրելի ցուցանիշի։ Սա նշանակում է, որ կառավարությունը շարունակել է կիրառել ծախսերի զսպված քաղաքականություն, չնայած եկամուտների էական աճին։
Արդյունքում ստեղծվել է բյուջետային հավելուրդ՝ 71.6 մլրդ դրամ, որը 67.8 մլրդ դրամով ավելին է, քան նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածում։
Ծախսերի մանրամասն կառուցվածքը՝ ըստ գործառույթների
Ներկայացնում ենք ծախսերի բաշխումը ոլորտների միջև՝ 2025թ. հունվար-փետրվարի կտրվածքով․
1. Ընդհանուր բնույթի հանրային ծառայություններ
-
Ծախս՝ 70,640.4 մլն դրամ
-
Աճ՝ 5.8%
Այս ոլորտը ներառում է պետական կառավարման, ֆինանսների, արտաքին հարաբերությունների և հարկային համակարգերի ծախսերը։ Աճը ցույց է տալիս պետական ապարատի գործունեության ծավալների որոշակի ընդլայնում կամ վարձատրության վերանայում։
2. Պաշտպանություն
-
Ծախս՝ 57,323.3 մլն դրամ
-
Աճ՝ 8%
Պաշտպանության ոլորտի ծախսերի աճը հավանաբար արտացոլում է առաջնահերթություն ունեցող ծրագրերի ֆինանսավորում՝ բանակի կարիքների, զինտեխնիկայի ձեռքբերման կամ ռազմական պատրաստվածության բարձրացման շրջանակներում։
3. Հասարակական կարգ, անվտանգություն և դատական համակարգ
-
Ծախս՝ 29,483.5 մլն դրամ
-
Աճ՝ 22.3%
Նշված ոլորտի ծախսերի նշանակալի աճը կարող է պայմանավորված լինել․
-
Իրավապահ մարմինների տեխնիկական հագեցման,
-
Դատական համակարգի բարեփոխումների,
-
Ոստիկանության և ԱԱԾ կառուցվածքային փոփոխությունների իրականացմամբ։
4. Տնտեսական հարաբերություններ
-
Ծախս՝ 14,068.5 մլն դրամ
-
Աճ՝ 327.9%
Սա ծախսերի ամենասրընթաց աճն է ամբողջ բյուջեում։
Հնարավոր բացատրություններ.
-
Նոր պետական ծրագրեր՝ ուղղված փոքր և միջին բիզնեսի աջակցությանը,
-
Արտահանման խթանման նախաձեռնություններ,
-
Տնտեսության ռազմավարական ճյուղերի՝ օրինակ՝ գյուղատնտեսության, զբոսաշրջության կամ տեխնոլոգիաների խթանում։
5. Շրջակա միջավայրի պաշտպանություն
-
Ծախս՝ 679.9 մլն դրամ
-
Աճ՝ 14.6%
Բնապահպանական ոլորտի ծախսերի աճը դրական ազդակ է՝ վկայելով էներգետիկ անցման կամ բնապահպանական կարգավորումների խստացման մասին։ Չնայած ծախսը փոքր է, աճը հարաբերականորեն շեշտակի է։
6. Բնակարանային շինարարություն և կոմունալ ծառայություններ
-
Ծախս՝ 272.1 մլն դրամ
-
Նվազում՝ 56.9%
Սա ամենամեծ անկում ունեցող ոլորտներից է։ Նվազումը կարող է խոսել հետևյալի մասին․
-
Նախագծերի ավարտ՝ նախորդ տարիներից շարունակվող ծրագրերում
-
Նոր կառուցապատման ծրագրերի պակաս
-
Բյուջետային առաջնահերթությունների վերաբաշխում այլ ուղղություններով
7. Առողջապահություն
-
Ծախս՝ 16,276.1 մլն դրամ
-
Աճ՝ 11.8%
Առողջապահության ծախսերը մեծացել են՝ հավանաբար կապված պետական պատվերի ընդլայնման, բժշկական կենտրոնների արդիականացման և առողջության առաջնային ծառայությունների հասանելիության բարձրացման հետ։
8. Հանգիստ, մշակույթ և կրոն
-
Ծախս՝ 3,999.7 մլն դրամ
-
Աճ՝ 2.9%
Այս ոլորտի ծախսերը մնացել են համեմատաբար կայուն։ Հնարավոր է՝ միջոցներ են ուղղվել մշակութային կենտրոնների պահպանման կամ համայնքային մշակութային նախաձեռնությունների վրա։
9. Կրթություն
-
Ծախս՝ 22,124.6 մլն դրամ
-
Աճ՝ 18%
Կրթության ոլորտում ծախսերի աճը խոսում է կրթական բարեփոխումների մասին՝ ներառյալ․
-
Տնտեսական զարգացումների համահունչ կրթական ծրագրերի ներդրում,
-
Դասավանդման մեթոդների արդիականացում,
-
Ուսուցչական աշխատավարձերի բարձրացում։
10. Սոցիալական պաշտպանություն
-
Ծախս՝ 106,697.4 մլն դրամ
-
Նվազում՝ 21%
Չնայած նվազմանը, սա բյուջեի ամենամեծ ծախսային ոլորտն է։
Նվազման հնարավոր պատճառներ․
-
Շահառուների թվի նվազում՝ կենսաթոշակային համակարգի վերանայումից հետո
-
Սոցիալական աջակցության նոր մեխանիզմների կիրառում՝ ուղղված ավելի թիրախային օգնության տրամադրմանը
-
Արտակարգ իրավիճակների (օր.՝ COVID) բացակայություն, ինչի հետևանքով վերացվել են ժամանակավոր սոցիալական փաթեթներ
Բյուջեի եկամուտների զգալի աճն ապահովել է կայուն ֆինանսական պաշար և թույլ է տվել կառավարությանը վերանայել ծախսային առաջնահերթությունները։
Ընդհանուր առմամբ՝ ծախսերը վերաբաշխվել են՝ հստակ նախապատվություն տալով տնտեսական աճի, պաշտպանությանը և կրթությանը, մինչդեռ որոշ ոլորտներ՝ սոցիալական պաշտպանություն, բնակարանաշինություն, կրճատումներ են կրել։
Կառավարությունը վարում է բյուջետային կայունության և հավելուրդի պահպանման քաղաքականություն, միաժամանակ վերակենտրոնացնելով ռեսուրսները դեպի աճի խթանող ուղղություններ։
