Երկրի պտույտի արագությունը՝ այսինքն այն ժամանակահատվածը, երբ մոլորակն ամբողջությամբ պտտվում է իր առանցքի շուրջը, երբեմն կարող է փոքր տատանումներ ունենալ՝ տարբեր պատճառներով։ Բայց վերջին տարիներին գիտնականները ականատես են լինում մի ուշագրավ երևույթի՝ Երկիրը սկսել է պտտվել սովորականից արագ, և դրա հետևանքով որոշ օրեր կարող են տևել պակաս, քան 24 ժամ։
Ինչու՞ է դա կարևոր
Մեր ամբողջ ժամանակաչափական համակարգը՝ ժամերը, րոպեները, վայրկյանները, հիմնված են այն գաղափարի վրա, որ Երկրի պտույտը տևում է 86,400 վայրկյան, այսինքն՝ ճիշտ 24 ժամ։ Սակայն երբ պտույտը կարճանում է նույնիսկ մի քանի միլիվայրկյանով—դա կարող է ազդել նավիգացիոն համակարգերի, արբանյակների և ճշգրիտ ժամացույցների վրա։
Ինչ է տեղի ունենում հիմա
2024–2025 թվականներին գիտնականները կանխատեսում են մի քանի օր, որոնք կարող են դառնալ մարդկության պատմության մեջ ամենակարճ օրերից․
-
Հուլիսի 9, 2025
-
Հուլիսի 22, 2025
-
Օգոստոսի 5, 2025
Այս օրերին Երկրի պտույտը հնարավոր է տևի մի քանի միլիվայրկյան պակաս, քան 86,400 միլիվայրկյանը։
Ինչու՞ է դա տեղի ունենում
Չնայած որ նախկինում Երկիրը աստիճանաբար դանդաղեցնում էր իր պտույտը (և այդ պատճառով 1972-ից ի վեր ավելացվել է 27 “կտրատման վայրկյան”), հիմա մենք տեսնում ենք հակառակ միտում։ Գիտնականները դեռ չունեն հստակ բացատրություն, բայց ահա մի քանի հնարավոր պատճառներ՝
-
Լուսնի դիրքը՝ երբ Լուսինը գտնվում է Երկրի հասարակածից առավել հեռու, դա կարող է ազդել մոլորակի պտույտի վրա։
-
Երկրաշարժեր՝ հզոր ցնցումները կարող են փոխել Երկրի զանգվածի բաշխվածությունը՝ պտույտը փոքր-ինչ արագացնելով։
-
Երկրի ներքին կառուցվածքի փոփոխություններ՝ երկրաբանական պրոցեսներ, որոնց մասին դեռ քիչ բան է հայտնի։
Աստղագետ Լեոնիդ Զոտովը նշում է․ «Ոչ ոք սա չէր սպասում»։ Գիտնական Օլեգ Տիտովն էլ զգուշացնում է, որ եթե այս միտումը պահպանվի, հնարավոր է՝ մենք ստիպված լինենք ավելի շուտ հանել վայրկյան մեր համակարգից, ինչը երբեք չի արվել։
Ինչ ազդեցություն կարող է ունենալ
-
Տեխնոլոգիա․ բարձր ճշգրտության համակարգերը՝ GPS, արբանյակային կապ, կարող են պահանջել թարմացումներ։
-
Ժամանակի համակարգեր․ անհրաժեշտություն կարող է առաջանալ «հանել» վայրկյան՝ ժամանակի հաշվարկում ճշգրտություն պահելու համար։
-
Երկարաժամկետ հետևանքներ դեռ անհայտ են՝ գիտնականները շարունակում են ուսումնասիրել։
Ինչ է լինելու հետո
Թե արդյոք Երկրի պտույտը կշարունակի արագանալ, թե ոչ՝ մնում է քննարկման առարկա։ Ոմանք կարծում են, որ մոտ ապագայում այն կրկին կդանդաղի։ Բայց մյուսները զգուշացնում են, որ այս արագացումը կարող է պահպանվել մի քանի տասնամյակ։
***
Երկրի պտույտի փոփոխությունները փոքր են թվով, բայց կարող են մեծ ազդեցություն ունենալ։ Դրանք ևս մեկ հիշեցում են, թե որքան բարդ և անկանխատեսելի է մեր մոլորակը՝ նույնիսկ ամենահիմնարար երևույթների մակարդակում։
Աղբյուր՝ Futurism
*հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ
