Հայաստանի Ազգային ժողովում ներկայումս քննարկվում է կարևոր օրենքի նախագիծ, որը առաջարկում է սահմանել 10% շրջանառության հարկ շահումով խաղերի և բուքմեյքերական գործունեության ոլորտի համար։
Այս նախաձեռնությունը ներկայացրել է «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Հայկ Սարգսյանը։ Այն մասնավորապես նպատակ ունի ավելացնել պետական մուտքերը և կարգավորել ոլորտի բիզնես գործունեությունը, որը վերջին տարիներին գրանցել է զգալի աճ։
Շրջանառության ծավալը և հարկերի կրճատված տեսակարար կշիռը
Նախագծի քննարկման ընթացքում Հայկ Սարգսյանը ներկայացրել է ոլորտի վիճակը՝ խոսելով այն մասին, որ 2010 թվականին շահումով խաղերի ոլորտի շրջանառության ծավալը կազմել է 35 միլիոն դոլար, իսկ հավաքագրվող հարկերի համամասնությունը 2.6 միլիոն դոլար կամ 7.2% էր։ Սակայն 2010-2023թթ. ընթացքում ոլորտի շրջանառությունը աճել է ավելի քան 440 անգամ՝ հասնելով 15.8 միլիարդ դոլարի, իսկ հավաքագրվող հարկերի բաժինը կազմել է միայն 67 միլիոն դոլար, կամ շուրջ 0.4%։
Նոր առաջարկը. 10% շրջանառության հարկ
Նախագծում առաջարկվում է համատեղել այս ոլորտի երկու հարկերը՝ սահմանելով 10% շրջանառության հարկ, ինչը համահունչ է մի շարք երկրների փորձին։ Օրինակ՝ Վրաստանում խաղային ոլորտի համար նախատեսված 10%-ը, Ավստրալիայում 15%-ը, Գերմանիայում 5-20%-ը, իսկ Իտալիայում 20-22%-ը՝ թույլ կտա համեմատաբար բարձրացնել հարկային եկամուտները, միաժամանակ խթանելով ոլորտի կարգավորումը։
Այս փոփոխությունը կնպաստի նաև միջազգային փորձի կիրառմանը, որտեղ նմանատիպ օրենքներն արդեն ընդունվել են տարբեր երկրներում՝ տարբեր չափանիշներով։
Հակառակ կարծիքներ ու վարչապետի աջակցությունը
Նախագծի ներկայացումից հետո Հայկ Սարգսյանը նշել է, որ որոշ գործընկերներ դեմ են հանդես եկել, նշելով, որ այս պահին դա կարող է անհարկի ազդեցություն ունենալ։ Սակայն նախագիծը քննարկվել է կառավարության հետ, և վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը դրական արձագանքել է նախագծին։ Նա առաջարկել է փոփոխությունները ուժի մեջ մտցնել ոչ թե վեց ամիս անց, այլ անմիջապես նախագծի ընդունումից հետո՝ այդպիսով շտապելով իրականացնել հարկային բարեփոխումները։
Տուրքի բարձրացում
Հայկ Սարգսյանն անդրադարձել է նաև ծրագրի հիմնական շեշտադրումներից մեկին՝ այն է, որ նախատեսվում է ոչ միայն շրջանառության հարկի բարձրացում, այլև շուկայում գործող ընկերությունների վճարած տուրքերի աճ։ Վերջիններս չեն վճարելու միայն հիմնական տարեկան տուրքը, այլ նաև խաղադրույքի ծավալից կախված ավելացող տուրքերը։ Այս քայլը նպատակ ունի ապահովել, որ հարկերը համամիտ լինեն ոլորտի ֆինանսական ծավալների հետ։
Ապագա նախաձեռնությունները
Նախագիծը չի նախատեսում ոլորտի համար սահմանափակումներ, սակայն Հայկ Սարգսյանը նշել է, որ այս հարցը դեռ կքննարկվի ապագայում։ Նախատեսվում է ստեղծել օրենսդրական կարգավորումներ, որոնք կհամապատասխանեն ինչպես ոլորտի շահերին, այնպես էլ քաղաքացիների խոցելիությունը կանխելու խնդրին՝ չհ允许 տալով, որ քաղաքացիներն իրենց գումարները վատնեն կամ վնասեն։
Նպատակը
Նախագծի հիմնական նպատակը կրկին հարկային բեռի ավելացումն է՝ առանց վնասելու ոլորտի զարգացմանը։ Պատգամավորի խոսքով, նման կարգավորումներ կարող են բարելավել պետության ֆինանսական վիճակը, միաժամանակ բարձրացնել ոլորտի նկատմամբ վերահսկողությունը։
Այս օրենքի նախագիծը շուտով անցնելու է երկրորդ ընթերցում, և եթե այն ընդունվի, ապա նախատեսվում է, որ 2023 թվականի ապրիլից սկսած, շահումով խաղերի և բուքմեյքերական ընկերությունները կմիավորվեն հարկային նոր դրույքաչափերի՝ համապատասխանաբար ավելացնելով իրենց վճարած հարկերը։
***
Այս նախաձեռնությունը, եթե ընդունվի, մեծապես կկառուցվի բիզնես ոլորտում տնտեսության վերահսկողության ու կարգավորման բարելավման հիման վրա։ Դա կարող է նաև բացահայտել ոլորտի հարկային երեսը՝ մղելով ավելի շատ ներդրումներ և ժամանակին հարկերի վճարում։
