OpenAI-ն ստեղծվել է 2015 թվականին՝ որպես ոչ առևտրային կազմակերպություն, որի առաքելությունն էր «ապահովել արհեստական բանականության (ԱԲ) զարգացումը ի շահ ողջ մարդկության»: Հիմնադիրների թվում էին Իլոն Մասկը, Սեմ Ալթմանը և Գրեգ Բրոքմանը։
Սակայն տարիների ընթացքում OpenAI-ն վերափոխվեց՝ որդեգրելով «հանրօգուտ առևտրային կորպորացիայի» մոդելը, որը հնարավորություն է տալիս կազմակերպությանը ներդրումներ ներգրավել, միաժամանակ հավատարիմ մնալով հանրային շահի նպատակներին։
Իլոն Մասկը, ով 2018-ին լքեց OpenAI-ի կառավարությունը, 2024 թվականին դատական հայց ներկայացրեց OpenAI-ի, նրա համահիմնադիրների և որոշ գործընկերների դեմ՝ պնդելով, որ կազմակերպությունը շեղվել է իր սկզբնական առաքելությունից։ Մասկը հայտարարում էր, որ OpenAI-ն այժմ կենտրոնացած է առևտրային շահերի վրա՝ ի վնաս հանրային շահի։
Հայցի էությունը
Մասկի հայցը ներառում էր մի քանի հիմնական մեղադրանքներ՝
- Հակամրցակցային գործելաոճ. Հայցում նշվում է, որ OpenAI-ն որդեգրել է հակամրցակցային քաղաքականություն՝ խրախուսելով ներդրողներին չաջակցել այլ ԱԲ նախագծերի և Microsoft-ի հետ համագործակցությունից ստանալով առևտրային գաղտնի տվյալներ։
- Սկզբնական առաքելության խախտում. Մասկը պնդում էր, որ OpenAI-ն այլևս չի գործում ի շահ մարդկության, և դրա առևտրայնացումը հակասում է հիմնադիրների սկզբնական նպատակներին։
- Հակամենաշնորհային օրենքների խախտում. Հայցում մեղադրանքներ էին ուղղված նաև LinkedIn-ի համահիմնադիր Ռիդ Հոֆմանի և Microsoft-ի փոխնախագահ Դի Թեմփլթոնի հասցեին՝ կապված հակամենաշնորհային օրենսդրության հնարավոր խախտումների հետ։
OpenAI-ի արձագանքը
OpenAI-ն, ի պատասխան Մասկի հայցին, հայտարարեց, որ նրա մեղադրանքները անհիմն են։ Ընկերության ղեկավար Սեմ Ալթմանը նշել է, որ OpenAI-ն գործում է օրենքին համապատասխան և հավատարիմ է մնում իր առաքելությանը։ Ըստ OpenAI-ի, «հանրօգուտ առևտրային կորպորացիայի» մոդելը ստեղծվել է, որպեսզի հնարավոր լինի գրավել ներդրումներ՝ առանց վնասելու հանրային շահին։
OpenAI-ն նաև անդրադարձել է Մասկի հայտարարություններին՝ նշելով, որ վերջինս 2018 թվականին ցանկացել է դառնալ կազմակերպության գործադիր տնօրենը և այն միավորել Tesla-ի հետ։ Երբ OpenAI-ն մերժել է այս առաջարկը, Մասկը հեռացել է կազմակերպությունից։
Իրավական ընթացք և հետևանքներ
Մասկի հայցը բարձրաձայնում է արհեստական բանականության զարգացման և առևտրայնացման շուրջ կարևոր խնդիրներ։ Արդյունքում՝
- Կորպորատիվ հակամարտություն. Հայցը բացահայտում է հակասությունները՝ կապված տեխնոլոգիական ընկերությունների առաքելությունների և առևտրային շահերի միջև։
- Տեխնոլոգիական ոլորտի ապագա կանոնակարգում. Մասկի կողմից բարձրացված հարցերը կարող են խթանել դաշտի կարգավորման նոր մոտեցումներ։
2024-ի նոյեմբերին, առանց հրապարակայնացնելու պատճառները, Մասկը հետ կանչեց հայցը։ Որոշ վերլուծաբաններ կարծում են, որ կողմերը կարող են հասած լինել փոխադարձ համաձայնության։
***
Իլոն Մասկի և OpenAI-ի միջև իրավական պայքարը կարևոր օրինակ է, թե ինչպես կարող են առաջանալ բարդություններ տեխնոլոգիաների զարգացման, առաքելությունների և առևտրային շահերի համադրության հարցում։ Տեխնոլոգիական ընկերությունների առևտրայնացման և դրանց ազդեցության քննարկումները դեռ կշարունակվեն, մասնավորապես ԱԲ ոլորտում։
