Համաշխարհային բանկի վերջին զեկույցը մատնանշում է ջրի կառավարման խիստ խնդիրները Հայաստանում։ Ջուրը շարունակում է մնալ թերարժևորված ռեսուրս, և կեղտաջրերի մաքրման գործընթացները դեռևս շատ հեռու են բավարար լինելուց։
Կեղտաջրերի մաքրման խնդիրներ
Ըստ զեկույցի՝ Հայաստանում գոյացող կեղտաջրերի ընդամենը 51%-ն է հավաքվում, և միայն 29%-ն է ենթարկվում մաքրման։ Սա այն դեպքում, երբ էկոլոգիական ռիսկերը նվազեցնելու նպատակով մաքրված ջրերի ծավալը պետք է հնարավորինս մոտ լինի հավաքվողին։ Սակայն, մաքրման կայանների մեծ մասն արդեն տարիներ շարունակ չի գործում։
Օրինակ՝ Երևանի կենտրոնական մաքրման կայանը, որը Խորհրդային Միության տարածքում կառուցված ամենամեծերից էր, 2005 թվականից չի գործում։ Վերջին տվյալների համաձայն՝ երկրում առկա է 18 մաքրման կայան, որոնցից միայն երկուսն են իրականացնում կենսաբանական մաքրում, իսկ մնացածը՝ լավագույն դեպքում՝ մեխանիկական։
Ջրային կորուստներ և անբավարար ջրամատակարարում
Ջրամատակարարման համակարգում կորուստները կազմում են մինչև 70%՝ խմելու ջրի մեծ մասը կորելով խողովակաշարերում։ Մինչդեռ բնակչության մոտ 40%-ը՝ հիմնականում գյուղական համայնքներում, ապրում է սահմանափակ կամ ընդհատ ջրամատակարարմամբ։
Կառավարման և ֆինանսավորման խնդիրներ
Տեղական ինքնակառավարման մարմինների ռեսուրսների և կառավարման հմտությունների պակասը, ֆինանսավորման անբավարարությունը և արդյունավետ պլանավորման բացակայությունը հանգեցնում են նրան, որ համայնքների մեծ մասում կոյուղին կամ բացակայում է, կամ գործում է խիստ անարդյունավետ։
Միջսահմանային ջրերի կառավարման բարդությունները
Հատկապես խնդիրներ են առաջանում միջսահմանային ջրերի՝ օրինակ Արաքսի, շահագործման և պահպանման ոլորտում, երբ քաղաքական լարվածությունը հարևանների հետ լրացուցիչ խոչընդոտներ է ստեղծում տվյալ ռեսուրսների համատեղ և անվտանգ օգտագործման համար։
Դրական տեղաշարժեր պետական-մասնավոր համագործակցության ոլորտում
Չնայած բազում խնդիրներին, որոշակի դրական տեղաշարժեր կան։ Պետական-մասնավոր համագործակցության շրջանակներում իրականացված ծրագրերը, մասնավորապես Veolia ընկերության հետ պայմանագիրը, որոշ չափով բարելավել են տեխնիկական սպասարկման որակը և ֆինանսական կառավարումը։ Այնուամենայնիվ, այդ մոդելը դեռևս համատարած չէ ամբողջ երկրով։
***
Հայաստանում ջրի կառավարման մարտահրավերները բազմաբնույթ են՝ ներառելով կեղտաջրերի մաքրման ցածր մակարդակը, ջրամատակարարման համակարգում կորուստները, միջսահմանային ջրերի կառավարման դժվարությունները և կառավարման արդյունավետության բացակայությունը։ Թեև որոշ դրական տեղաշարժեր կան պետական-մասնավոր համագործակցության ոլորտում, դեռևս անհրաժեշտ են համակարգային փոփոխություններ՝ ջրային ռեսուրսների արդյունավետ կառավարման համար։
