2025 թվականի հունվար-մարտ ամիսների ընթացքում Հայաստանի պետական բյուջեի կատարման ցուցանիշները վկայում են եկամուտների աճի և ծախսերի համեմատաբար զսպված իրականացման մասին։ Ներկայացնում ենք տվյալների վերլուծությունը՝ պարզելու պետական ֆինանսների ընթացիկ միտումները։
Եկամուտների աճ՝ բարձր կատարողական
Պետական բյուջեի եկամուտները 2025-ի առաջին եռամսյակում կազմել են 597.4 միլիարդ դրամ, ինչը 102.1%-ով գերազանցում է ճշտված ծրագրով նախատեսված մակարդակը։ Սա նշանակում է, որ պետական եկամուտների հավաքագրումն իրականացվել է ավելի բարձր մակարդակով, քան ակնկալվում էր։
Համեմատության համար՝ 2024 թվականի նույն ժամանակահատվածում բյուջեի եկամուտները եղել են մոտ 525 միլիարդ դրամ, և այս տարվա ցուցանիշը դրանցից բարձր է 13.8%-ով կամ 72.4 միլիարդ դրամով։ Այս աճը կարող է պայմանավորված լինել ինչպես հարկային կարգապահության բարելավմամբ, այնպես էլ տնտեսության ընդլայնմամբ և հարկային բազայի աճով։
Ծախսերի ավելի զգուշավոր իրականացում
Մյուս կողմից, պետական բյուջեի ծախսերն առաջին եռամսյակում կազմել են 576.2 միլիարդ դրամ, ինչը 70.4% է եռամսյակի ճշտված ծախսային ծրագրի նկատմամբ։ Սա մատնանշում է, որ նախատեսված ծախսերի մի մասը տեղափոխվել է հետագա ամիսներ կամ որոշ ծրագրեր իրագործվել են հետաձգմամբ։
2024-ի համեմատ ծախսերը աճել են 9.6%-ով կամ 50.3 միլիարդ դրամով, ինչը ավելի դանդաղ տեմպ է, քան եկամուտների աճը։ Այս հարաբերական զսպվածությունն օգնել է խուսափել բյուջետային պակասուրդից։
Հավելուրդ՝ փոխարենը պակասուրդի
Այս տարվա առաջին եռամսյակում պետական բյուջեն արձանագրել է 21.2 միլիարդ դրամի հավելուրդ։ Սա հակադրվում է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածում արձանագրված 868.6 միլիոն դրամ պակասուրդին, ինչպես նաև այս տարվա եռամսյակի ծրագրված 233.3 միլիարդ դրամ պակասուրդին։
Այլ կերպ ասած՝ կառավարությունը ոչ միայն խուսափել է պակասուրդից, այլև ապահովել է համեստ բյուջետային ավելցուկ՝ եռամսյակային ծրագրից շեղվելով հօգուտ կայուն ֆինանսական քաղաքականության։
Ինչ է սա նշանակում տնտեսության համար
Այս զարգացումները կարևոր ազդակ են՝ միաժամանակ վկայելով տնտեսության ակտիվացման, հարկային վարչարարության արդյունավետության բարձրացման և ծախսերի վերահսկման մասին։
-
Հավաքագրված եկամուտների աճը կարող է հնարավորություն ստեղծել կառավարության համար՝ ավելացնել ներդրումները սոցիալ-տնտեսական ծրագրերում։
-
Ծախսերի զսպված իրականացումը թույլ է տալիս կառավարությանը խուսափել դրամավարկային ճնշումներից և նվազեցնել արտաքին վարկային կախվածությունը։
-
Հավելուրդի առկայությունը շեշտում է ֆինանսական կառավարման կայունությունն ու ճկունությունը՝ հնարավորություն տալով արձագանքել հնարավոր արտաքին ցնցումներին։
