2025թ. հունիսին Հայաստանի տնտեսությունը ցուցաբերեց համեմատաբար չափավոր գնաճ, իսկ դրամը արժևորվեց դոլարի նկատմամբ։ Այս հոդվածը վերլուծում է Հայաստանի, Վրաստանի և Ադրբեջանի տնտեսական ցուցանիշները՝ առանձնացնելով այն գործոնները, որոնք կարող են ծառայել որպես դասեր բիզնես առաջնորդների համար ամբողջ տարածաշրջանում։
Տնտեսական իրավիճակի համառոտ նկարագիր
Հայաստանում 2025թ. հունիսին տարեկան գնաճը կազմել է 3.9%, իսկ մեկ ամսում գները նվազել են 1.3%-ով։ Սննդամթերքի և ոչ ալկոհոլային խմիչքի գները տարեկան կտրվածքով աճել են 6.2%-ով, սակայն մայիսից հունիս՝ նվազել 3.5%-ով։ Բանջարեղենի գները, որոնք բնորոշ են սեզոնային տատանումներին, տարեկան կտրվածքով աճել են 25%-ով, բայց մեկ ամսում նվազել 23.6%-ով։ Տրանսպորտի և կրթության ոլորտներում արձանագրվել են համապատասխանաբար 6.0% և 7.8% տարեկան գնաճի մակարդակներ։ Դրամի միջին փոխարժեքը կազմել է 384.2 դրամ մեկ դոլարի համար՝ տարեկան արժևորում՝ -1.0%։
Տարածաշրջանային համեմատություն
| Ցուցանիշ | Հայաստան (2025 հունիս) | Վրաստան (2025 հունիս) | Ադրբեջան (2025 մայիս/կեսամյակ) |
| Տարեկան գնաճ | 3.9% | 4.0% | 4.5%–5.5% |
| Մեկ ամսում գնաճ | -1.3% | -0.01% | -0.1% (սննդամթերք) |
| Սննդամթերքի գնաճ | 6.2% | 10.1% | 8.1% |
| Բանջարեղենի գնաճ | 25% | 26.3% | Տվյալներ չկան |
| Տրանսպորտի գնաճ | 6.0% | -5.3% | Տվյալներ չկան |
| Կրթության գնաճ | 7.8% | 4.9% (2025 մայիս) | Տվյալներ չկան |
| Արժույթի փոխարժեք | 384.2 դրամ/$ | 2.72 լարի/$ | 1.70 մանաթ/$ |
| Արժույթի տարեկան փոփոխություն | -1.0% (արժևորում) | +3.3% (արժևորում) | կայուն |
Գլխավոր շարժիչ ուժերը
- Սննդամթերքի և բանջարեղենի գների աճ
Տարածաշրջանի բոլոր երկրներում սննդամթերքի և հատկապես բանջարեղենի գների բարձր աճը պայմանավորված է սեզոնայնությամբ և մատակարարման շղթաների փոփոխություններով։ - Տրանսպորտի և կրթության ոլորտներ
Հայաստանում և Վրաստանում այս ոլորտները տարբեր ուղղություններով են շարժվել՝ Հայաստանում տրանսպորտի գները աճել են, իսկ Վրաստանում՝ նվազել։ - Արժույթի արժևորում
Հայաստանի և Վրաստանի ազգային արժույթները արժևորվել են դոլարի նկատմամբ, ինչը նպաստել է գների կայունացմանը։ Ադրբեջանում մանաթը պահպանել է իր կայունությունը։
Ինչու է սա կարևոր բիզնեսի համար
1. Սեզոնային տատանումների կառավարում
Բանջարեղենի գների կտրուկ տատանումները ցույց են տալիս, որ բիզնեսները պետք է ունենան ճկուն մատակարարման շղթաներ և պահեստավորման ռազմավարություններ՝ սեզոնային ռիսկերը նվազեցնելու համար։
2. Արժույթի փոփոխությունների ազդեցություն
Ազգային արժույթի արժևորումը կարող է մեղմել ներմուծվող ապրանքների գների աճը, սակայն կարող է նաև ազդել արտահանման մրցունակության վրա։ Բիզնես առաջնորդները պետք է մշտապես հետևեն արժույթի տատանումներին և համապատասխանեցնեն իրենց գնային և ներդրումային ռազմավարությունները։
3. Տարբեր ոլորտների գնաճի ազդեցություն
Տրանսպորտի և կրթության ոլորտների գնաճը կարող է ազդել ինչպես աշխատուժի, այնպես էլ սպառողների վրա։ Բիզնեսները պետք է գնահատեն, թե ինչպես են այս փոփոխությունները ազդում իրենց ծախսերի կառուցվածքի և հաճախորդների վճարունակության վրա։
Գործնական խորհուրդներ առաջնորդների համար
- Տվյալների վրա հիմնված որոշումներ
Հետևեք ոչ միայն ընդհանուր գնաճի ցուցանիշներին, այլ նաև ոլորտային և տարածաշրջանային տվյալներին՝ ավելի ճշգրիտ կանխատեսումներ և ռազմավարական որոշումներ կայացնելու համար։ - Ճկունություն և դիվերսիֆիկացիա
Մատակարարման շղթաների դիվերսիֆիկացիան և տեղական արտադրության խթանումը կարող են նվազեցնել արտաքին շոկերի ազդեցությունը։ - Արժույթի ռիսկերի կառավարում
Օգտագործեք ֆինանսական գործիքներ՝ արժույթի տատանումներից բխող ռիսկերը նվազեցնելու համար։
Տարածաշրջանի երկրների գնաճի և արժույթի դինամիկայի համեմատական վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ 2025թ. հունիսին Հայաստանը պահպանել է համեմատաբար չափավոր գնաճի մակարդակ՝ միաժամանակ արձանագրելով դրամի արժևորում։ Սակայն, ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ հարևան երկրների պարագայում, սննդամթերքի և հատկապես բանջարեղենի գների բարձր աճը վկայում է սեզոնային և շուկայական տատանումների ազդեցության մասին, ինչը կարող է շարունակվել նաև առաջիկա ամիսներին։
Վրաստանում գնաճի հիմնական շարժիչը սննդամթերքի գների կտրուկ աճն է, մինչդեռ Ադրբեջանում գնաճի բարձր մակարդակը պայմանավորված է վառելիքի և կոմունալ ծառայությունների թանկացմամբ։ Արժույթի շուկայում դրամի և լարիի արժևորումը կարող է որոշակիորեն մեղմել ներմուծվող ապրանքների գների աճը, սակայն արժույթի տատանումները շարունակում են մնալ ռիսկային գործոն տնտեսության համար։
Այս տվյալները վկայում են, որ թեև տարածաշրջանի երկրները կարողացել են որոշ չափով զսպել գնաճը, արտաքին և ներքին շուկաների փոփոխությունները, ինչպես նաև սեզոնային գործոնները, շարունակում են ազդել գների ընդհանուր մակարդակի վրա։ Հետևաբար, տնտեսության բոլոր դերակատարները՝ թե՛ բիզնեսները, թե՛ քաղաքականություն մշակողները, պետք է շարունակեն ուշադիր հետևել շուկայի զարգացումներին և պատրաստ լինեն արագ արձագանքելու նոր մարտահրավերներին։
*հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ
