2025 թվականի առաջին չորս ամիսներին Հայաստանի արտաքին առևտրաշրջանառության ծավալները զգալի անկում են ապրել։
Ըստ Վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած տվյալների՝ հունվար-ապրիլ ամիսներին արձանագրվել է ավելի քան 52% անկում նախորդ տարվա համադրելի ժամանակահատվածի համեմատ։ Սա խոսում է այն մասին, որ արտաքին տնտեսական ակտիվությունը էականորեն նվազել է, հատկապես արտահանման ուղղությամբ։
Արտահանման զգալի անկում
Արտահանման ծավալները 2025-ի հունվար-ապրիլին կազմել են մոտ 2.42 մլրդ դոլար՝ տարեկան կտրվածքով գրանցելով 60.4% անկում։ Թեև ապրիլին՝ մարտի համեմատ, արձանագրվել է 9.9% աճ, սակայն դա չի փոխհատուցել նախորդ տարվա ապրիլի համեմատ գրանցված 57.3% կրճատումը։ Այս տվյալները վկայում են, որ հայկական ապրանքների արտահանումը միջազգային շուկաներում լուրջ դժվարությունների է հանդիպել։
Ներմուծման դինամիկան՝ նույնպես նվազման միտումով
Ներմուծման ցուցանիշներն էլ հետ չեն մնում։ 2025-ի առաջին չորս ամիսներին ներմուծման ծավալը կազմել է շուրջ 3.86 մլրդ դոլար՝ նվազելով 46.5%-ով։ Ապրիլին գրանցվել է աննշան՝ 1.2% աճ մարտի համեմատ, սակայն 2024-ի ապրիլի համեմատ անկումը կազմել է 43.8%։ Սա ցույց է տալիս, որ ոչ միայն արտահանումը, այլև ներմուծման մակարդակը պակասել է՝ հնարավոր է՝ ներքին սպառման նվազման կամ արժութային սահմանափակումների հետևանքով։
Առևտրի կտրուկ անկում Ռուսաստանի հետ
Հայաստանի խոշորագույն առևտրային գործընկերը՝ Ռուսաստանը, շարունակում է գլխավորել ցուցակը, սակայն այս հարաբերություններում ևս կտրուկ փոփոխություն է արձանագրվել։ 2025-ի առաջին եռամսյակում Ռուսաստանի հետ առևտրաշրջանառությունն անկում է ապրել ավելի քան 63%-ով։ Նման անկումը կարող է կապված լինել լոգիստիկ, քաղաքական կամ արժութային բարդությունների հետ։
Չինաստանն ու ԱՄԷ-ն՝ շարունակում են մնալ առաջատարներ, սակայն նվազման միտումով
Չինաստանի և Արաբական Միացյալ Էմիրությունների հետ առևտրաշրջանառությունը նույնպես զգալիորեն նվազել է։ Չինաստանի հետ՝ շուրջ 33%-ով, իսկ ԱՄԷ-ի հետ՝ ավելի քան 78%-ով։ Սա ևս մեկ անգամ հաստատում է, որ հիմնական առևտրային ուղղությունները նույնպես բախվում են ճնշման ներքո։
Նոր միտումներ՝ Իրանի, Իրաքի և Կորեայի առևտրի աճ
Ընդհանուր բացասական ֆոնին ուշագրավ է, որ մի շարք երկրների հետ առևտրաշրջանառությունը ոչ միայն պահպանվել, այլև աճել է։ Իրանի հետ՝ 15% աճ, Իրաքի հետ՝ ավել քան 127% աճ, իսկ Կորեայի հետ՝ մոտ 18% աճ։ Այս միտումները ցույց են տալիս, որ Հայաստանն աստիճանաբար ակտիվացնում է առևտրային կապերը այլընտրանքային շուկաների հետ՝ հավանաբար ի պատասխան ավանդական ուղղությունների թուլացման։
ԱՊՀ-ի և ԵԱՏՄ-ի հետ կապերի թուլացում
ԱՊՀ երկրների հետ առևտրաշրջանառությունն ընդհանուր առմամբ նվազել է ավելի քան 62%-ով, իսկ ԵԱՏՄ անդամների հետ՝ 63%-ով։ Սա վկայում է տարածաշրջանային առևտրային համակարգերում լուրջ անկման մասին՝ որի հետևանքները դեռ երկարաժամկետ կարող են զգացվել։
Եվրոպայի ուղղությամբ կայունացում
Ի տարբերություն մյուս ուղղությունների, ԵՄ երկրների հետ Հայաստանի առևտրաշրջանառությունը գրեթե չի փոփոխվել՝ գրանցելով չնչին, բայց դրական՝ 0.07% աճ։ Սա վկայում է հարաբերական կայունության մասին Եվրամիության շուկաների հետ, ինչը կարող է հանդիսանալ հեռանկարային ուղղություն՝ արտաքին տնտեսական հավասարակշռության համար։
Փոխարժեքի շարժը՝ փոքր արժևորմամբ
2025 թվականի հունվար-ապրիլին ՀՀ դրամի միջին փոխարժեքը մեկ դոլարի նկատմամբ կազմել է 394.24, իսկ ապրիլին՝ 390.71։ Դրամի որոշակի արժևորման միտումը, հնարավոր է, կապված է ներմուծման կրճատման և դոլարի պահանջարկի նվազման հետ։
