Հայաստանի ներմուծման կառուցվածքը 2025 թվականի առաջին երեք ամիսներին կտրուկ փոփոխությունների է ենթարկվել։
ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած տվյալների համաձայն՝ հունվարից մինչև մարտ ընկած ժամանակահատվածում ներմուծման ծավալները կազմել են 2.78 մլրդ դոլար։ Սա 47.86%-ով կամ մոտ 2.55 մլրդ դոլարով պակաս է նախորդ տարվա համադրելի ժամանակահատվածից։ Բայց այս անկումն իր հետ բերել է ոչ միայն թվային նվազում, այլև երկրների և ապրանքների ծագման հարաբերակցության խոշոր տեղաշարժ։
Ռուսաստանյան ներմուծման կտրուկ անկում
Հայաստանի ներմուծման մեջ շարունակաբար գերակշիռ դիրք ունեցող Ռուսաստանից ներմուծումն առաջին եռամսյակում կրճատվել է գրեթե երեք անգամ։ Թվերով սա նշանակում է 74.92%-անոց անկում՝ կազմելով 918.3 մլն դոլար։ Ռուսաստանի բաժնեմասը Հայաստանի ընդհանուր ներմուծման մեջ այսուհետ կազմում է ընդամենը 33.03%։
Պատկերը նույնն է նաև ապրանքների ծագման տեսանկյունից․ ռուսական արտադրանքի ներմուծման ծավալը կազմել է 884.7 մլն դոլար՝ 75.6%-անոց անկումով։ Սա խոսում է ոչ միայն մատակարարումների ծավալի նվազման, այլ նաև ռուսական ապրանքների նկատմամբ պահանջարկի և շուկայի վերակառուցման մասին։
Չինաստանը՝ ներմուծման նոր առաջատար ուժ
Ռուսաստանի դիրքի թուլացման ֆոնին Չինաստանը դուրս է եկել Հայաստանի ներմուծման երկրորդ խոշոր աղբյուրի դիրք, ամրապնդելով իր ազդեցությունը։ Չինաստանից ներմուծումն ավելացել է 73.64%-ով և կազմել է 346.9 մլն դոլար։ Դրան զուգահեռ՝ ներմուծված չինական արտադրանքի ծավալը կազմել է 479.2 մլն դոլար՝ աճելով 42.8%-ով։
Այս փոփոխությունները վկայում են, որ հայկական շուկան կամուրջ է կառուցում դեպի Ասիա՝ հատկապես տեխնոլոգիական, կենցաղային և արդյունաբերական ապրանքների ոլորտներում։
Վրաստանի ներմուծումն աճել է, բայց առանց զգալի կառուցվածքային փոփոխության
Վրաստանը շարունակում է մնալ Հայաստանի արտաքին առևտրի կարևոր գործընկերներից մեկը։ 2025-ի առաջին եռամսյակում Վրաստանից ներմուծումն աճել է 2.94%-ով և կազմել է 162.7 մլն դոլար։ Սակայն պետք է նշել, որ ներմուծված ապրանքների ծագման տվյալներով վրացական արտադրանքը կազմում է ընդամենը 24.9 մլն դոլար՝ այսինքն Վրաստանը հիմնականում միջանկյալ մատակարար է՝ այլ երկրներից ապրանքներ Հայաստան բերելու ուղղությամբ։
Իրանը վերականգնում է դիրքերը
Իրանից ներմուծման ծավալը հասել է 150.9 մլն դոլարի՝ ցուցաբերելով 19.24%-անոց աճ։ Միևնույն ժամանակ, իրանական արտադրանքի ներմուծման ծավալը կազմել է 147.3 մլն դոլար՝ գրանցելով համեմատաբար կայուն, 18.6%-անոց աճ։
Սա կարող է վկայել ինչպես նոր մատակարարման ուղիների օգտագործման, այնպես էլ քաղաքական և տնտեսական հարաբերությունների ակտիվացման մասին։
ԱՄՆ-ից և ԵՄ որոշ երկրներից ներմուծումը կրճատվում է
Միացյալ Նահանգներից ներմուծման ծավալը նվազել է 11.42%-ով՝ կազմելով 93.4 մլն դոլար։ Նմանապես, ամերիկյան արտադրանքի ներմուծման ծավալը կազմել է 77.8 մլն դոլար՝ 17.6%-անոց անկմամբ։
Գերմանիայից ներմուծումն էլ նվազել է 16.15%-ով՝ հասնելով 82.9 մլն դոլարի, իսկ գերմանական արտադրանքի ներմուծումը կազմել է 75.03 մլն դոլար՝ 17%-անոց անկմամբ։
Այս միտումները ցույց են տալիս, որ ԱՄՆ-ի և ԵՄ որոշ երկրների հետ ներմուծումներն անկում են ապրում, հնարավոր է՝ մատակարարման բարձր արժեքի կամ այլընտրանքային շուկաների ընտրության պատճառով։
Նոր խաղացողներ ներմուծման դաշտում
2025-ի սկզբին ներմուծման կառուցվածքում որոշ անսպասելի տեղաշարժեր են գրանցվել։ Մասնավորապես՝
-
Կորեայից ներմուծումը աճել է 76.58%-ով՝ կազմելով 55.96 մլն դոլար։
-
Հունաստանի արտադրանքի ներմուծումը ավելացել է 17.1 անգամ՝ հասնելով 15.8 մլն դոլարի։
-
Նիդերլանդներից ներմուծումը աճել է ավելի քան 660%-ով՝ կազմելով 37.86 մլն դոլար։
Այս աճերը կարող են պայմանավորված լինել նոր ապրանքախմբերի ներմուծմամբ կամ խոշոր պայմանագրերի ակտիվացմամբ՝ օրինակ՝ տեխնոլոգիական սարքավորումների, դեղորայքի կամ արդյունաբերական հումքի ոլորտներում։
Ներմուծման վերպետական միտումները
ԵԱՏՄ և ԱՊՀ երկրների հետ ներմուծումը զգալիորեն նվազել է․
-
ԵԱՏՄ-ից ներմուծումը կրճատվել է 74.55%-ով՝ կազմելով 937.5 մլն դոլար։
-
ԱՊՀ-ից ընդհանուր ներմուծումն էլ նվազել է 73.97%-ով։
Ի տարբերություն դրա՝ ԵՄ երկրների ուղղությամբ ներմուծման անկումը շատ ավելի չափավոր է՝ 5.82%։ Սա կարող է վկայել եվրոպական շուկաների նկատմամբ Հայաստանի պահանջարկի կայունության մասին։
