Վերջին տարիներին արհեստական բանականությունը (ԱԲ) սկսել է էական ազդեցություն ունենալ կրթության և աշխատանքի ոլորտների վրա՝ վերափոխելով դասավանդման մեթոդները, աշխատաշուկայի պահանջները և մեր պատկերացումը հմտությունների մասին։ Սակայն այդ փոփոխությունները բերում են ոչ միայն հնարավորություններ, այլ նաև կարևոր հարցադրումներ ու նոր մարտահրավերներ։
Արհեստական բանականությունը կրթության մեջ. օգնական, բայց ոչ փոխարինող
2023 թվականին Խան ակադեմիայի հիմնադիր Սալ Խանը ներկայացրեց GPT-4 մոդելը՝ որպես ուսուցման գործիք։ Այն կարողանում էր օգնել աշակերտներին բարդ առաջադրանքների մեջ, տրամադրել Սոկրատեսյան ոճի ուսուցում և արձագանքել ուսանողի սխալներին՝ ակնթարթորեն։ Սակայն ուսուցիչների արձագանքները տարբեր էին։ Ոմանք նկատեցին, որ ԱԲ-ն չափից շատ «մտածողության աշխատանք» է կատարում աշակերտի փոխարեն, ինչը կարող է խոչընդոտել նրանց քննադատական մտածողությանը։ Այլ մասնագետներ առաջարկեցին, որ ԱԲ-ն ավելի արդյունավետ կլինի, եթե կարողանա պարզել թյուրըմբռնումները և արձագանքել բաց հարցերին՝ ինչպես իրական ուսուցիչը։
Ուորթոնի դպրոցի ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ ԱԲ գործիքներով պարապող ուսանողները քիչ արդյունքներ են ցուցաբերել այն պարագայում, երբ չէին կարող հենվել այդ գործիքների վրա՝ քննությունների ընթացքում։ Իսկ Մաթեմատիկայի ուսուցիչների ազգային խորհուրդը նշել է, որ կրթության մեջ դեռ անհրաժեշտ են իրական ուսուցիչներ՝ նախկին, նոր և համատեղ գիտելիքների միջև կապ ստեղծելու համար։
Կրթության չորրորդ հեղափոխությունը
ԱԲ-ն հնարավորություն է տալիս կրթությունը դարձնել հասանելի և անհատականացված։ Regent Group-ի համանախագահ Սելվա Պանկաջի կարծիքով կրթական համակարգերը պետք է վերանայվեն՝ պատրաստելու այնպիսի ապագայի, որտեղ մարդն ու ԱԲ-ն համագործակցում են։ Ըստ նրա, օրինակ՝ ԱԲ-ն կարող է վերլուծել թեստերի արդյունքները և հասկանալ, թե կոնկրետ ուսանողն ինչ հատվածներում է դժվարանում։ Սա խնայում է ուսուցիչների ժամանակն ու օգնում է ավելի նպատակային ուսուցմանը։
Համաշխարհային տնտեսական ֆորումը նշում է, որ կրթության ապագան հիբրիդային ինտելեկտի մեջ է՝ մարդու ու մեքենայի համադրությամբ։ Այս մոտեցումը կարող է ստեղծել նոր մակարդակի ուսուցում, որտեղ անալիտիկ հզորությունը զուգորդվում է մարդկային հուզական ինտելեկտի և հաղորդակցման ունակությունների հետ։
Հմտությունների վերաիմաստավորում աշխատանքի շուկայում
Աշխատաշուկան նույնպես անցում է ապրում։ Աշխարհի խոշոր տեխնոլոգիական ընկերություններն արդեն ակտիվորեն կիրառում են ԱԲ իրենց գործառույթներում՝ սկսած հանդիպումների պլանավորումից մինչև բարդ վերլուծություններ։ Forbes-ի տվյալներով՝ ԱԲ-ն վերածվել է խելացի օգնականի, որը կարող է կատարելի դարձնել կրկնվող առաջադրանքները՝ առանց մշտական վերահսկման։
Սակայն սա նշանակում է, որ որոշ մասնագիտություններ, ինչպես տվյալների մուտքագրողներն ու բանկային գանձապահները, աստիճանաբար կորցնում են պահանջարկը։ Միևնույն ժամանակ, առաջ են գալիս նոր կարիքներ՝ բիզնես վերլուծաբանների, ստեղծարար լուծումների մշակողների և նորարար մասնագետների համար։
Ինչպիսի՞ հմտություններ են պահանջվում ապագայում
Մտածողության հմտությունները, որոնք չեն կարող կրկնօրինակվել ԱԲ-ի կողմից, դառնում են առավել կարևոր։ Սրանք են՝
-
Հուզական ինտելեկտ
-
Կարեկցանք և համագործակցություն
-
Հետաքրքրասիրություն և հարմարվողականություն
-
Բարոյական դատողություն
-
Վերլուծական մտածողություն և ստեղծագործականություն
Հարվարդի հետազոտողները շեշտում են, որ եթե կրթությունը անտեսի այս հատկությունները, ապա ուսանողները կստանան միայն կրթության մի մասը։ Իսկ ապագայի գործատուներն ամենից շատ կգնահատեն հենց այս մարդկային ուժեղ կողմերը։
***
ԱԲ-ն պետք է դիտարկել ոչ թե որպես սպառնալիք, այլ որպես գործիք՝ մտածողությունն ու ստեղծագործականությունը զարգացնելու համար։ Չնայած նրան, որ այն կարող է շատ արագ վերլուծել տվյալներ, կատարել առաջադրանքներ և տրամադրել որոշումներ, այն դեռևս չունի մարդկային արժեքներին հատուկ խորը հասկացողություն՝ զգացմունքներ, ինտուիցիա, բարոյականություն։
Աղբյուր՝ Forbes
___________________________________
*հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ
