2025 թվականի փետրվարի դրությամբ Հայաստանում գործում էր ավելի քան 67 հազար կազմակերպություն, որոնցում գրանցված էր շուրջ 775 հազար աշխատող։
Այս ցուցանիշներն արտացոլում են թե՛ տնտեսության կառուցվածքը, և թե՛ դրա ազդեցությունը աշխատաշուկայի վրա։ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել է մանրամասն տվյալներ՝ կազմակերպությունների չափերի, աշխատողների քանակի և միջին աշխատավարձերի վերաբերյալ, որոնք բացահայտում են մի շարք ուշագրավ օրինաչափություններ։
Փոքր կազմակերպությունները շատ են, բայց մեծ ազդեցություն չունեն աշխատաշուկայի վրա
Հայաստանում գործող կազմակերպությունների մեծ մասը՝ շուրջ 83 տոկոսը, փոքր են և ունեն ընդամենը 1-ից 9 աշխատող։ Այդպիսի կազմակերպությունների թիվը գերազանցում է 56 հազարը, սակայն այդ կազմակերպություններում աշխատում է միայն աշխատողների ընդհանուր թվի 19 տոկոսը՝ մոտ 144 հազար մարդ։ Այսինքն՝ չնայած թվային գերակշռությանը, փոքր կազմակերպությունների դերը զբաղվածության տեսանկյունից համեմատաբար սահմանափակ է։ Այդ կազմակերպություններում միջինում աշխատում է 3 հոգի, իսկ միջին աշխատավարձը կազմում է 140,750 դրամ։
Միջին չափի կազմակերպություններն ապահովում են աշխատաշուկայի միջուկը
10-49 աշխատող ունեցող կազմակերպությունների թիվը մոտ 9 հազար է, և դրանցում աշխատում է ավելի քան 189 հազար մարդ։ Այս կազմակերպությունները կազմում են կազմակերպությունների ընդհանուր թվի 13 տոկոսը, սակայն ապահովում են աշխատողների 24 տոկոսը։ Նրանցից մեծ, 50-249 աշխատող ունեցող կազմակերպություններն ավելի քիչ են՝ շուրջ 2 հազար, բայց դրանցում աշխատում է մոտ 193 հազար մարդ։ Այս տվյալները վկայում են, որ հենց միջին չափի կազմակերպություններն են աշխատաշուկայի հիմնական ուժը՝ զբաղեցնելով համեմատաբար փոքր տեղ թվով, սակայն ապահովելով զգալի զբաղվածություն։
Խոշոր կազմակերպություններում աշխատավարձերն ամենաբարձրն են
250 և ավել աշխատող ունեցող կազմակերպությունները Հայաստանում ընդամենը 328-ն են՝ ընդամենը 1 տոկոս բոլոր կազմակերպություններից։ Սակայն այս փոքրաթիվ խումբն ապահովում է գրեթե մեկ երրորդը բոլոր գրանցված աշխատողներից՝ մոտ 249 հազար մարդ։ Ավելին՝ խոշոր կազմակերպություններում միջին աշխատավարձը զգալիորեն բարձր է՝ հասնելով գրեթե 399 հազար դրամի, ինչը մոտավորապես կրկնակի գերազանցում է փոքր կազմակերպությունների միջին աշխատավարձը։
Պետական հատվածը՝ կայուն զբաղվածություն, բայց համեստ աշխատավարձ
Պետական հատվածում գործում է 3,581 կազմակերպություն, որոնցում գրանցված է ավելի քան 220 հազար աշխատող։ Այստեղ միջին աշխատավարձը կազմում է 212,982 դրամ՝ նկատելիորեն ցածր մասնավոր հատվածի համապատասխան ցուցանիշից։ Պետական ոլորտում հիմնականում գերակշռում են միջին չափի կազմակերպությունները՝ 10-49 և 50-249 աշխատող ունեցողները, որոնք միասին ապահովում են պետական աշխատողների շուրջ 64 տոկոսը։ Խոշոր պետական կազմակերպություններում աշխատավարձը բարձր է՝ միջինը շուրջ 288 հազար դրամ, սակայն այնուամենայնիվ մնում է մասնավորի համարժեք կազմակերպություններից ցածր։
Մասնավոր հատվածը վճարում է ավելի շատ, բայց փոքրերը դեռ սահմանափակ են
Հայաստանում գործող ոչ պետական կազմակերպությունների թիվը գերազանցում է 63 հազարը, իսկ գրանցված աշխատողների քանակը՝ ավելի քան 555 հազարը։ Այստեղ միջին աշխատավարձը զգալիորեն բարձր է՝ շուրջ 313 հազար դրամ։ Հատկանշական է, որ խոշոր մասնավոր կազմակերպություններում աշխատավարձը մոտենում է 450 հազար դրամի։ Սա վկայում է, որ մասնավոր հատվածում հատկապես խոշոր բիզնեսներն են շարժիչ ուժը՝ ինչպես զբաղվածության, այնպես էլ աշխատավարձերի բարձր մակարդակի տեսանկյունից։
Ինչ են ասում այս տվյալները Հայաստանի աշխատաշուկայի մասին
Այս վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ չնայած փոքր կազմակերպությունները մեծ թիվ են կազմում, խոշոր և միջին չափի կազմակերպություններն են ապահովում աշխատաշուկայի հիմնական ծանրությունը։ Աշխատավարձերի բաշխման տեսանկյունից տեսանելի է հստակ կապ կազմակերպության չափի և աշխատավարձի մակարդակի միջև՝ մեծ կազմակերպությունները վճարում են զգալիորեն ավելի բարձր աշխատավարձեր։ Միևնույն ժամանակ, պետական հատվածը, լինելով կայուն գործատու, աշխատավարձի առումով հետ է մնում մասնավորից։
Այնպես որ, աշխատաշուկայի զարգացումը պայմանավորված է լինելու թե՛ խոշոր կազմակերպությունների շարունակական աճով, և թե՛ փոքր բիզնեսի խթանմամբ, որպեսզի վերջիններս նույնպես կարողանան բարձրացնել ինչպես իրենց արդյունավետությունը, այնպես էլ աշխատավարձերի մակարդակը։
