Ինչպես են շուկաները արձագանքել Իսրայելի հարձակմանը Իրանի վրա
Իսրայելի հարձակումը Իրանի վրա 2025 թվականի հունիսի 13-ին առաջացրել է բացասական արձագանք համաշխարհային ֆինանսական շուկաներում։ Այստեղ են մանրամասնորեն ներկայացված շուկայական հիմնական արձագանքները.
Շուկաների հիմնական արձագանք
- Ակցիաների և ֆյուչերսների անկում
o ԱՄՆ-ի S&P 500 և Nasdaq ֆյուչերսները սկսեցին առավոտյան Ասիայում խոշոր անկում գրանցել՝ S&P-ն ընկավ 1,1%-ով, Nasdaq-ը՝ 1,3%-ով։
o Ճապոնի Nikkei ինդեքսը ընկավ 1%-ով, Հարավային Կորեայի KOSPI-ն՝ 0,6%-ով։
o Ասիական շատ այլ շուկաներ դեռևս չէին բացվել առևտրի համար, բայց սպասվում էր նմանատիպ անկում։
- Նավթի գներ
o Նավթի գները կտրուկ աճեցին՝ Brent նավթը հասավ $72,76-ի բարելով՝ աճելով մոտ 5-11% (կախված աղբյուրից)։
o Որոշ աղբյուրներ նշում են, որ գները կարող են գերազանցել $100-ը, եթե լարվածությունը շարունակվի։
o Գների աճը կապված է մատակարարման անվտանգության անհանգստությունների հետ, հատկապես եթե Իրանը կարող է սպառնալ Ստրեյթ օֆ Հորմուզով անցնող նավթատարների անցմանը։
- Ապահով ակտիվներ
o Ոսկու գինը աճել է 0,8%-ով՝ հասնելով $3410/օունցի։
o Շվեյցարական ֆրանկն ուժեղացել է 0,5%-ով՝ 0,8060 դոլարի դիմաց։
o Ճապոնական իենը նույնպես ամրապնդվել է՝ հասնելով 142 իեն մեկ դոլարի դիմաց։
- ԱՄՆ պետական պարտատոմսեր
o Պետական պարտատոմսերի գները աճել են՝ արտացոլելով ներդրողների անցումը հուսալի ակտիվներին։
- Կրիպտոարժույթներ
o Կրիպտոարժույթները կտրուկ ընկել են՝ արտացոլելով ռիսկերից խուսափելու միտումը։
Վերլուծություն և տեսակետներ
- Ռիսկերից խուսափում
o Ներդրողները շտապում են գումարներ տեղափոխել ապահով ակտիվներ՝ ոսկի, ֆրանկ, իեն, պետական պարտատոմսեր։
o Շուկայում գերակշռում է «ռիսկերից խուսափում» (risk-off) մոտեցումը։
- Միջին Արևելքի լարվածություն և նավթ
o Միջին Արևելքում լարվածության աճը կարող է սպառնալ նավթի մատակարարմանը, ինչը գների վրա մեծ ազդեցություն ունի։
o Ստրեյթ օֆ Հորմուզի հնարավոր վտանգը կարող է հանգեցնել նավթի ավելի մեծ անկման։
- Շուկայի ապագա հեռանկար
o Շուկաները կարող են շարունակել անկումը, եթե լարվածությունը չընկնի։
o Եթե Իրանը կտրուկ արձագանք չտա, շուկաները կարող են մասամբ վերականգնվել։
***
Իսրայելի հարձակումը Իրանի վրա առաջացրել է ֆինանսական շուկաներում ռիսկերից խուսափման միտում, ակցիաների և ֆյուչերսների անկում, նավթի և ապահով ակտիվների գների աճ։ Շուկայի հետագա դիրքորոշումը կախված կլինի երկրների հետագա քայլերից և լարվածության մակարդակից։
Տարածաշրջանում լարվածությունը կտրուկ բարձրանում է։ Իրանի հետ դաշնակից խմբավորումները Լիբանանում, Եմենում, Իրաքում և Սիրիայում կարող են գործարկել պատասխան գործողություններ, ինչը կբացի «դժոխքի դարպասները» ողջ Մերձավոր Արևելքում։ Այսպիսի սպառնալիքը կարող է հանգեցնել լայնածավալ պատերազմի, որը կխափանի տարածաշրջանի անվտանգությունն ու կկործանի տնտեսական կայունությունը։
Հայաստանի վրա ևս կարող է ազդել այս զարգացումը։ Իսրայել-Իրան հակամարտության էսկալացիան կարող է ստեղծել լրացուցիչ անվտանգության, տնտեսական և տրանսպորտային խնդիրներ Հայաստանի համար։ Այս հակամարտությունն ուղղակի կամ անուղղակիորեն կխորացնի տարածաշրջանային մրցակցությունը և կարող է հանգեցնել ռեսուրսների վերաբաշխման, ինչը կդժվարացնի Հայաստանի դիրքը որպես տարածաշրջանային խաչմերուկի երկրի։
Իրանի ու Հայաստանի միջև ռազմավարական գործընկերությունը և սերտ տնտեսական կապերը նույնպես կարող են դառնալ լրացուցիչ ռիսկի գործոն՝ առաջացնելով տարածաշրջանային ուժերի ուշադրությունը և պոտենցիալ սանկցիաներ կամ ճնշումներ։ Այս պայմաններում Հայաստանը կարող է դժվարանալ պահպանել իր չեզոքությունն ու կայունությունը, հատկապես եթե լարվածությունը շարունակվի կամ Իրանը սկսի օգտագործել Հայաստանը որպես իր ազդեցության գոտի։
Այսպիսով, Իսրայելի հարձակումը Իրանի վրա կարող է խորացնել անվտանգության, տնտեսական և քաղաքական ճգնաժամը ողջ տարածաշրջանում և մասնավորապես բարդացնել Հայաստանի դիրքը։
*հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ
