2025 թվականի հունվար-մարտ ամիսներին Հայաստանի պետական բյուջեի եկամուտներն ու ծախսերը զգալի աճ են գրանցել՝ արտացոլելով ինչպես հարկային կարգապահության բարձրացման, այնպես էլ պետական ծրագրերի ընդլայնման միտումները։
Ստորև ներկայացնում ենք համապարփակ վերլուծություն՝ ըստ եկամուտների աղբյուրների և ծախսային ուղղությունների։
Եկամուտներ՝ 566.5 մլրդ դրամ՝ հիմնականում ԱԱՀ-ի և եկամտային հարկի հաշվին
Պետական բյուջեի ընդհանուր եկամուտները կազմել են 566,498.1 մլն դրամ, որը հիմնականում գոյացել է հարկերից և տուրքերից։ Եկամուտների զգալի մասն ապահովել են հետևյալ հարկատեսակները․
-
Ավելացված արժեքի հարկ (ԱԱՀ) – 208.8 մլրդ դրամ, աճ՝ 27.1%։
-
Եկամտային հարկ – 169.2 մլրդ դրամ, աճ՝ 12.4%։
-
Շահութահարկ – 61.8 մլրդ դրամ, աճ՝ 21.8%։
-
Սոցիալական վճարներ – 28.6 մլրդ դրամ, աճ՝ 11.1%։
-
Շրջանառության հարկ – 18.3 մլրդ դրամ, աճ՝ 21.4%։
-
Մաքսատուրք – 18.1 մլրդ դրամ, աճ՝ 1.2%։
-
Պետական տուրքեր – 17.2 մլրդ դրամ, աճ՝ 15.3%։
Միաժամանակ որոշ հարկատեսակների դեպքում արձանագրվել է անկում.
-
Ակցիզային հարկ – 28.5 մլրդ դրամ, նվազում՝ 5.4%։
-
Բնապահպանական և բնօգտագործման վճարներ – —1.67 մլրդ դրամ, ինչը փաստում է 113.02%-անոց բացասական ցուցանիշ։
-
Այլ հարկեր – 17.6 մլրդ դրամ, նվազում՝ 4.4%։
Ծախսեր՝ 576.2 մլրդ դրամ՝ գերակշռողն սոցիալական պաշտպանությունն է
Պետական բյուջեի ծախսերը կազմել են 576,167.4 մլն դրամ, որը աճել է 9.6%-ով՝ 2024թ. համադրելի ժամանակահատվածի համեմատ։ Ծախսերը ըստ ոլորտների բաշխված են հետևյալ կերպ․
Անվտանգություն և կառավարում
-
Հանրային ծառայություններ – 112.0 մլրդ դրամ, աճ՝ 7.7%։
-
Պաշտպանություն – 91.9 մլրդ դրամ, աճ՝ 1.3%։
-
Հասարակական կարգ և դատական համակարգ – 47.3 մլրդ դրամ, աճ՝ 16.0%։
Սոցիալական և մարդասիրական ոլորտներ
-
Սոցիալական պաշտպանություն – 211.0 մլրդ դրամ, աճ՝ 4.0%։
-
Կրթություն – 47.5 մլրդ դրամ, աճ՝ 37.5%։
-
Առողջապահություն – 28.9 մլրդ դրամ, աճ՝ 10.5%։
-
Հանգիստ, մշակույթ և կրոն – 7.6 մլրդ դրամ, աճ՝ 8.8%։
Շրջակա միջավայր և ենթակառուցվածքներ
-
Շրջակա միջավայրի պաշտպանություն – 2.6 մլրդ դրամ, զգալի աճ՝ 126.9%։
-
Բնակարանային շինարարություն և կոմունալ ծառայություններ – 1.1 մլրդ դրամ, նվազում՝ 5.5%։
Տնտեսություն
-
Տնտեսական հարաբերություններ – 26.2 մլրդ դրամ, զգալի աճ՝ 50.6%։
Եկամուտ-ծախս հավասարակշռություն
Չնայած եկամուտների կայուն աճին՝ ծախսերը մի փոքր գերազանցել են եկամուտները՝ շուրջ 9.7 մլրդ դրամով։ Սա, սակայն, դեռևս համարվում է կառավարելի դեֆիցիտ՝ հաշվի առնելով պետական ներդրումների ու սոցիալական պարտավորությունների աճը։
Ինչ է սա նշանակում տնտեսության համար
-
ԱԱՀ-ի և շահութահարկի բարձր աճը վկայում է տնտեսության ակտիվության ու սպառման աճի մասին։
-
Սոցիալական պաշտպանությանը հատկացվող միջոցների պահպանվող բարձր մակարդակը պահպանում է բարենպաստ միջավայր բնակչության խոցելի շերտերի համար։
-
Կրթության և առողջապահության ծախսերի աճը երկարաժամկետ հեռանկարում կարող է ամրապնդել մարդկային կապիտալը։
***
2025 թվականի առաջին եռամսյակում Հայաստանի պետական բյուջեն ձևավորվել է կանխատեսելի եկամտային դինամիկայով և նպատակային ծախսային ուղղություններով՝ նախապատրաստելով հող հետագա կայուն աճի և սոցիալ-տնտեսական ծրագրերի իրագործման համար։
